Podium

Maria Tipo: de "Napolitaanse Horowitz"

foto: Augusto De Luca (cc)

Klassiek
Maria Tipo: de "Napolitaanse Horowitz"

Ze stond bekend als de Napolitaanse Horowitz en haar opnames van Bach en Scarlatti behoren volgens kenners tot de cd’s die je ooit een keer gehoord moet hebben. Pianist Maria Tipo speelt volgens niemand minder dan Martha Argerich sensationeel. Alle reden om Tipo deze week te laten horen in de Gouden Opnamen van Podium.

Maria Tipo werd op 23 december 1931 geboren in Napels. Daar kreeg ze van haar moeder, die bij Ferruccio Busoni studeerde, haar eerste pianolessen. Ze studeerde daarna bij Alfedo Casella en Guido Agosti, twee pianodocenten die wel meer grote namen hebben afgeleverd; ze gaven bijvoorbeeld les aan Leslie Howard en Raymond Lewenthal. De uitzonderlijke muzikaliteit van Tipo werd al in haar tienerjaren duidelijk. Als 16-jarige nam ze in 1948 deel aan het Internationale Muziekconcours in Genève, ze was de beste – al kreeg ze de tweede prijs en hield de jury de eerste prijs op zak. Een jaar later deed ze weer mee en won ze de eerste prijs alsnog. Ook bij de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd viel ze op; ze eindigde in 1952 op de derde plek.

Buitengewone klasse

Al vroeg speelde Tipo zichzelf zo in de kijker van een internationaal publiek en van de grote orkesten. Ze soleerde wereldwijd met orkesten van naam en ze gaf solrecitals. Een recensent van The New York Times omschrijft haar spel in die tijd als “vol zelfvertrouwen en bekwaamheid”. Gevoel voor ritme, helderheid, virtuositeit en een natuurlijke aanleg zijn allemaal beschrijvingen van de jonge Tipo. Zelfs gereserveerde recensenten moeten toegeven dat ze een pianist van buitengewone klasse is.

Na een bliksemstart met een rijkelijk gevuld tourschema dat haar over de hele wereld bracht, besloot Tipo zich op Europa te concentreren. Ze trouwde en kreeg een dochter, en stortte zich ondertussen in het concertleven in Europa. Daarnaast legde ze zich steeds meer toe op lesgeven. Ze werd docent aan de conservatoria van Fiesole en Genève en gaf daar les aan een nieuwe generatie met als succesvol voorbeeld pianist Nelson Goerner.

Ze bezat een natuurlijke autoriteit
Pianist Nelson Goerner

In een interview met Vancouver Classical Music haalt hij herinneringen op aan die tijd. “Als docent was ze een interessante combinatie tussen de nieuwe en de oude methode, maar ze bezat vooral een natuurlijke autoriteit. Ik herinner me dat ze zei dat ik bang moest zijn als ik voor haar speelde. Aan de andere kant had ze een hele hoop warmte en generositeit.”

Uiteindelijk deed ze een bijzondere geste. Toen ze vond dat Goerner er klaar voor was, schoof ze hem naar voren als vervanger voor een van haar eigen concerten. En wat bleek? Op de avond zelf zat ze in de zaal tussen het publiek om naar haar pupil te luisteren.

CD-opnames van Maria Tipo

CD’s maakte Tipo ook. Beroemd zijn haar opnames van sonates van Scarlatti, sonates van Clementi en de Goldbergvariaties van Bach. Gevraagd naar een vergelijking tussen haar stijl en die van haar grote voorganger Vladimir Horowitz die ook een lans brak voor de sonates van Scarlatti, antwoordt ze in The New York Times kort en krachtig: “Hij was Horowitz. Ik kom uit uit Napels”, waarmee ze verwijst naar de bijnaam die ze kreeg: de Napolitaanse Horowitz.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Maria Tipo in Nederland

In Nederland was Maria Tipo te gast in de beroemde serie Meesterpianisten van Marco Riaskoff. Als de impresario door de Volkskrant wordt gevraagd naar zijn hoogtepunten uit alle 33 jaargangen van zijn serie is zijn eerste antwoord helder: het optreden van Maria Tipo, die in 1988 Bachs Goldbergvariaties speelde.

Ook in de Matinee op de vrije zaterdag (VARA) maakt ze in dat jaar haar opwachting. Ze soleerde in Mozarts Pianoconcert nr.20. Volgens de recensent van het NRC Handelsblad die erbij was, oogste ze veel succes. “Een gedenkwaardige uitvoering, want Tipo stond achter haar visie en werkte deze consequent uit."

Bekendheid

Tipo is tegenwoordig bij het grote publiek misschien minder bekend dan haar muzikaliteit zou verdienen, maar onder pianisten wordt haar spel geroemd. Pianist Martha Argerich sprak in 2000 na afloop van een concert met het Italiaanse Radio 3 over het gebrek aan aandacht voor vrouwelijke pianisten. Er was een cd-box verschenen met daarop de grote pianisten uit de 20e eeuw, maar het viel Argerich op dat iemand als Annie Fischer daar niet in was opgenomen. En daar voegde ze nog een ander voorbeeld aan toe: “Maria Tipo, zij is naar mijn mening sensationeel.”