Pierre Monteux - dirigent die op z'n 86ste nog een contract voor 25 jaar tekende

Maurice Ravel
Daphnis et Chloé (complete balletmuziek) –
Tableau II - nr.9, "Danse suppliante de Chloé"
Tableau III - nr.10, "Lever du jour" + nr.11, "Pantomime (Les amours de Pan et Syrinx)"
London Symphony Orchestra & Chorus of the Royal Opera House Covent Garden o.l.v. Pierre Monteux
Decca / 4259 562

Hoe het in 1912 moet hebben geklonken weet niemand, maar dichterbij dan dít album kun je niet komen. Pierre Monteux dirigeerde de wereldpremière van Ravels grootschalige ballet Daphnis et Chloé, maar maakte er in 1959 ook deze weelderig klinkende stereo-opname van. Het was Igor Stravinsky geweest die hem eerder had gebombardeerd tot chef-dirigent van de Parijse Ballets Russes, waar Monteux nog meer spraakmakende wereldpremières leidde, zoals die van Petroesjka en Le sacre du printemps.

César Franck
Symfonie in d kl.t. - deel I, "Lento. Allegro non troppo"
Chicago Symphony Orchestra o.l.v. Pierre Monteux
RCA Classics / 82876 67897 2

Zijn doorbraak had Monteux als balletdirigent, maar zijn hart lag vooral bij het symfonische repertoire. Als twaalfjarig jongetje was hij aanwezig bij de wereldpremière van César Francks Symfonie in d klein – een ervaring die diepe indruk op hem maakte. Het stuk werd later een vaste waarde in zijn eigen repertoire. Met zijn Franse achtergrond en zijn voorliefde voor de Duitse romantiek was de Symfonie van Franck hem op het lijf geschreven. Monteuxs opname ervan uit 1961 geldt tot op de dag van vandaag als dé referentieopname van het stuk.

Ludwig van Beethoven
Symfonie nr.3, op.55 in Es gr.t., "Eroica" - deel II, "Marcia funebre. Adagio assai"
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Pierre Monteux
Philips / 4208 532

Van 1924 tot 1934 was Monteux eerste dirigent van het Concertgebouworkest, naast chef-dirigent Willem Mengelberg. De twee maestro’s waren muzikaal erg verschillend. Waar Mengelberg bekendstond om zijn virtuoze, vaak eigenzinnige interpretaties, had Monteux juist een hele ‘natuurlijke’ dirigeerstijl die altijd zo getrouw mogelijk de bladmuziek volgde. Zo ook op deze opname uit 1962: Monteux laat de treurmars uit Beethovens Eroica-symfonie op zo’n vanzelfsprekende en organische manier ontvouwen dat je bijna vergeet dat er een dirigent op de bok staat.

Klein juweeltje op deze plaat: een fragment waarin Monteux het stuk repeteert met het Concertgebouworkest. Beluister hier!

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski
Symfonie nr.6, op.74 in b kl.t., "Pathétique" - deel I, "Adagio - Allegro non troppo"
Boston Symphony Orchestra o.l.v. Pierre Monteux
RCA Records / 88765414972

Het is moeilijk voor te stellen, maar voor Monteux was de muziek van Tsjaikovski eigentijds. Hij was al 18 toen de Zesde symfonie het levenslicht zag, en was meteen dol op de muziek. Veel later, tussen 1955 en 1959 nam hij Tsjaikovski’s laatste drie symfonieën op in Boston. Dat werden stuk voor stuk iconische opnames – onmiskenbaar gekleurd door Monteuxs ervaring als balletdirigent. Lyrisch, energiek, en met een enorme ritmische drive.

Johannes Brahms
Symfonie nr.2, op.73 in D gr.t. - deel III, "Allegretto grazioso" + deel IV, "Allegro con spirito"
London Symphony Orchestra o.l.v. Pierre Monteux
Philips / 4425 472

Hoewel Monteux vaak wordt geassocieerd met Ravel, Stravinsky en Debussy, ging zijn grote voorkeur uit naar de Duitse romantiek van componisten als Johannes Brahms. Hij ontmoette Brahms in zijn jonge jaren, toen hij als altviolist met zijn strijkkwartet eens mocht komen voorspelen bij de componist. "Kennelijk zijn er een paar Fransen voor nodig om mijn muziek goed uit te voeren", vertelde Brahms goedkeurend. Waarvan akte: Monteuxs opname van de Tweede symfonie is een absolute klassieker.