Werden Bach en Händel blind door dezelfde kwakzalver?

Zowel Bach als Händel bereikten een redelijk respectabele leeftijd voor hun tijd. Bach overleed op 65-jarige leeftijd en Händel werd 74 jaar oud. In de herfst van hun leven ontwikkelden beide heren zogenoemde ouderdomskwalen, waaronder staar. Staar is een oogziekte waarbij de lens, die ervoor zorgt dat je scherp kunt zien, vertroebeld raakt. Daarnaast zou Händel gewond zijn geraakt bij een ernstig ongeval met zijn koets in 1750. Mede door dit ongeluk zou zijn zicht zijn beschadigd. Beide heren kregen steeds meer moeite met lezen en hun kwaal bracht het componeren in gevaar. Ze schakelden de hulp in van de Engelse oogarts John Taylor.

Wie was John Taylor?

John Taylor was geen traditionele arts die werkte in een ziekenhuis. Met een mobiele kliniek, waarop ogen waren geschilderd, tourde hij door Europa onder de leus: Hij die zicht geeft, geeft leven. Hij promootte zichzelf door te verkondigen welke beroemde patiënten, waaronder de Britse koning George II, hij succesvol zou hebben geholpen. Zijn behandelingen werden vaak uitgevoerd op openbare plekken, zodat publiek kon komen kijken als ware het een voorstelling. Hij stond erom bekend dat hij kort na de 'show' zijn spullen pakte en weer vertrok naar een volgende bestemming.

Vandaag de dag is staar goed te behandelen, maar in de achttiende eeuw bracht een oogoperatie veel risico's met zich mee. Toen probeerde een arts met een kleine, scherpe haak de lens van het oog los te maken en te verwijderen, zodat de patiënt minder wazig zou zien. In de praktijk werd nagenoeg elke patiënt slechtziend of compleet blind na deze behandeling. Er bestond ook nog geen verdoving, waardoor operaties erg pijnlijk waren en zo kort mogelijk moesten duren. Daarbij werd er nog niet goed omgesprongen met de algehele hygiëne tijdens ingrepen, waardoor er vaak infecties ontstonden na een behandeling. Tot slot hield Taylor er een paar onconventionele methodes op na, zoals het aftappen van bloed (aderlating).

Nog voordat de patiënt het verband van de ogen mocht halen, was Taylor vaak al vertrokken. Doordat hij nooit lang op één plek verbleef, kon hij slachtoffers maken door heel Europa. Naar verluidt heeft hij honderden patiënten blind achtergelaten.

Is Bach overleden door een mislukte oogoperatie?

Ook Bach werd slachtoffer van Taylor in 1750. Hij werd in korte tijd maar liefst twee keer geopereerd en werd volledig blind. Na de tweede ingreep ontwikkelde Bach meerdere complicaties, waaronder hoge koorts en een bacteriële infectie. Ook vermoed men dat hij leed aan glaucoom. Dat is een oogziekte waarbij de oogzenuw en de verbinding tussen het oog en de hersens beschadigd raakt. Bach krabbelde niet meer op en slechts vier maanden na zijn operatie overleed hij hoogstwaarschijnlijk aan de gevolgen van zijn behandeling.

Leerde Händel omgaan met zijn beperking?

Met Händel liep het iets beter af dan met zijn collega. Zijn zicht verloor hij uiteindelijk volledig, maar door zijn uitmuntende geheugen kon hij blijven musiceren. Tot aan zijn dood heeft Händel nog altijd op het orgel gespeeld en bleef hij dirigeren. Componeren lukte echter niet meer.

Ondanks dat de Duitse componisten volledig blind raakten, schijnt Taylor verkondigd te hebben dat hij beide heren succesvol had behandeld. Hij gaf zichzelf de titel 'ridder' en bracht verschillende boeken uit, waaronder de autobiografie Het leven en de buitengewone geschiedenis van de Chevalier John Taylor. Ondanks dat Taylor dus zelfverzekerd door het leven ging, raakte ook hij blind en overleed hij uiteindelijk als een onbekende man in Rome op 69-jarige leeftijd. Vandaag de dag bestempelen wetenschappers Taylor als een kwakzalver.