Waarom je tranen in je ogen krijgt van Adiós Nonino

Bekijk het moment met de traan van Máxima tijdens Adiós Nonino

Waar gaat Adiós Nonino over?

Adiós Nonino is een muziekstuk van Astor Piazzolla, de beroemdste componist en bandoneonspeler van Argentinië. Toen hij in 1959 op tournee was door Zuid-Amerika, kreeg hij een telefoontje met een vreselijk bericht: zijn vader was omgekomen bij een verkeersongeluk. Diep bedroefd door het nieuws sloot hij zich op in zijn hotelkamer. Plotseling hoorden zijn kinderen muziek achter de deur vandaan komen: Piazzolla was op zijn bandoneon aan het spelen. Maar deze muziek hadden ze nog niet eerder gehoord; Piazzolla was aan het componeren over zijn verdriet. "Het was een verschrikkelijk, verschrikkelijk droevige melodie", vertelde zijn zoon later. Binnen een half uur had Piazzolla Adiós Nonino geschreven.

Wat betekent Adiós Nonino?

Piazzolla noemde zijn nieuwe stuk Adiós Nonino: 'vaarwel opaatje'. Nonino was namelijk de bijnaam van zijn vader. Die is afgeleid van het Italiaanse woord voor opa, 'nonno', omdat Piazzolla's vader Italiaans was. In 1954 had Piazzolla al een stuk gecomponeerd voor zijn vader dat Nonino heette. Zijn Adiós Nonino baseerde hij op deze muziek. Het groeide uit tot een soort nationale hymne van Argentinië.

Wat is een bandoneon?

Adiós Nonino is geschreven voor bandoneon. Je hoeft maar een willekeurige tango af te spelen en je hoort dit muziekinstrument. De bandoneon is misschien wel het meest kenmerkende instrument van tangomuziek.

De bandoneon lijkt op de accordeon omdat het ook een harmonica-achtig instrument is, maar heeft een paar belangrijke verschillen. Zo hebben de knopjes op de bandoneon allemaal een eigen noot, terwijl ze op een accordeon ook een heel akkoord kunnen laten klinken. Daarnaast is de bandoneon veel langer dan de accordeon; je ziet altijd hoe de bandoneonist de balg met een knie moet ondersteunen. Daarmee kun je het instrument ook een soort schok geven, wat een een voor tango typisch accent oplevert.

De bandoneon is vernoemd naar de uitvinder van het instrument, Heinrich Band (1821-1860). Gek genoeg is de bandoneon in Duitsland uitgevonden, maar essentieel geworden voor Argentinië. Waarschijnlijk kwam het instrument mee met seizoensarbeiders uit Italië, want in dat land werd er ook veel bandoneon gespeeld. Door de opkomst van de accordeon, die makkelijker te bespelen was, werd de bandoneon in Duitsland minder populair. In Argentinië werd de bandoneon juist een echt volksinstrument en is het al decennia niet meer weg te denken uit de Argentijnse tango.

Adiós Nonino en de traan van Máxima

In Nederland werd Adiós Nonino in één klap beroemd door de bruiloft van toenmalig prins Willem-Alexander en de Argentijnse Máxima Zorreguieta. Toen de Nederlandse bandoneonist Carel Kraayenhof het stuk speelde tijdens de huwelijksceremonie, rolde er een traan van ontroering over de wang van de bruid. Het werd een van de beroemdste momenten uit de geschiedenis van de Nederlandse televisie.

Het lag natuurlijk voor de hand om muziek uit Argentinië tijdens de huwelijksceremonie te laten klinken, maar het was niet voor niets dat Máxima heel graag Adiós Nonino op haar bruiloft wilde horen. Haar familie draaide dit stuk namelijk altijd als iemand voor langere tijd op reis ging. Nu Máxima in Nederland zou blijven en afscheid zou nemen van Argentinië, paste dit helemaal.

Voor de bruiloft werd een speciale versie van Adiós Nonino gemaakt. Máxima werkte haar ideeën hiervoor uit samen met Carel Kraayenhof en dirigent Ed Spanjaard, die het Nederlands Kamerkoor en het Concertgebouw Kamerorkest tijdens de ceremonie ging dirigeren. Zo ontstond de lange intro voor bandoneon solo en de toevoeging van het koor. Componist en arrangeur Bob Zimmerman maakte hier het ontroerende arrangement van dat zo beroemd is geworden.

Niet alleen Máxima werd geraakt door Adiós Nonino. Achttien jaar eerder was Carel Kraayenhof zo geraakt toen hij het stuk voor het eerst hoorde, dat hij besloot bandoneon te gaan spelen. En sinds 2 februari 2002 pinkt elke Nederlander wel een traantje weg bij Adiós Nonino.

Zo klinkt de originele versie van Adiós Nonino door Astor Piazzolla