Christian Ferras: een gevoelig poëet op de viool

De 20e eeuw wordt wel als de Gouden eeuw van de viool omschreven. Er zijn in die tijd veel violisten met elk hun eigen karakteristieke spel. Jascha Heifetz staat bekend om zijn virtuositeit, de klank van David Oistrach was puur en helder, het spel van Nathan Milstein was van een onnavolgbare charme. De Franse violist Christian Ferras was een ware poëet op zijn instrument. Toch is Ferras minder bekend dan zijn collega's uit dezelfde tijd misschien, maar zeker niet onbemind.

Jeugd

Christian Ferras kreeg zijn eerste vioollessen toen hij 7 jaar was. Zijn vader was zijn eerste leraar. Ferras herinnert zich dat moment later nog heel goed. Het was aan het begin van de oorlog. Christian was ziek en zijn vader – die ook violist was – ging naar buiten en vond in een antiekwinkel een kleine viool die hij voor zijn zoon meenam. Een jaar later werd hij al toegelaten aan het Conservatorium van Nice. Voor zijn toelating moest hij een concert van Bériot spelen. Hij leerde het stuk binnen een week uit zijn hoofd. In 1942 (hij was toen nog geen 10 jaar oud) debuteerde hij bij het orkest van Nice en weer een jaar later won hij de eerste prijs tijdens een muziekconcours. Na zijn opleiding in Nice te hebben afgerond, studeerde hij verder in Parijs. Hij kwam daar onder meer onder de hoede van George Enescu. Hij zei daar later over: “Ik zie mijzelf als een leerling van Enescu, hoewel ik mijn techniek van andere docenten heb geleerd.” In 1947 gaf hij zijn eerste concert in Londen en een jaar later won hij in Nederland het International Music Competition in Scheveningen.

Een duizelingwekkende carrière

De internationale carrière van Christian Ferras startte al voor hij 25 jaar oud was. Hij toerde door Amerika, Europa en Australië. Hij trad op met de grote orkesten ter wereld, zoals de Berliner Philharmoniker en de Wiener Philharmoniker. Hij vormt een duo met pianist Pierre Barbizet, die hij bij een van de concoursen had leren kennen. Ze nemen samen werken op van de Franse en Belgische violisten, maar ook van Beethoven, Brahms en Schumann. In 1951 spelen ze in Wigmorehall in Londen, waar zij de vioolsonates van Fauré spelen. In de krant staat: “De wulpse vioolklank en de onstuimige schittering van het pianospel van Barbizet waren overtuigend welsprekend.” Ferras en Barbizet speelden vaak vioolsonates uit het hoofd. Ook als solist heeft Ferras grote successen. Hij keert terug naar Londen en soleert bijvoorbeeld in Poème van Ernest Chausson. Hij wordt een publiekslieveling in Londen. In 1951 gaat hij voor het op tournee naar Zuid-Afrika. Later dat jaar debuteert hij bij de Berliner Philharmoniker onder leiding van Karl Böhm. In 1954 is Ferras in staat een eigen Stradivarius te kopen. Een paar jaar later leert hij Herbert von Karajan kennen, die van grote invloed wordt op zijn carriere. Hij wil graag veel met Ferras werken. Ook Amerika heeft interesse. Hij speelt met het Boston Symphony Orchestra en hij speelt in New York. Hij keert met een grote regelmaat terug in Amerika. In 1963 speelt hij voor de Paus in Vaticaanstad. Later beschrijft hij dit als één van zijn grootste successen.

In 1965 is een filmploeg aanwezig als Christian Ferras soleert in het vioolconcert van Sibelius. Een nog jonge Zubin Mehta dirigeert het orkest. Ferras laat in dit concert zijn viool niet alleen zingen, maar hij laat het instrument ook huilen en zuchten. Het lijkt alsof hij al zijn gevoel en emoties in zijn spel legt. Het is geen “showpiece” of goed acteerwerk, maar pure intimiteit. Hij stort zijn hart uit via zijn viool. Aan het einde van het tweede deel, lopen de tranen over zijn wangen.

Keerzijde

De wereld ligt aan zijn voeten, maar het succes van Christian Ferras heeft ook een keerzijde. Hij lijdt aan depressies en hij heeft een alcoholprobleem. Toch gaat het hem financieel nog goed, want in 1966 kan hij een tweede Stradivarius kopen. Een paar jaar later, zo vertelt de overlevering, verliest Herbert von Karajan zijn interesse voor de samenwerking met Christian Ferras omdat hij zijn alcoholgebruik niet onder controle kan krijgen. Ferras zoekt medische hulp. In 1975 krijgt hij tijdens een tournee een hartaanval en wordt in een ziekenhuis opgenomen. Daarna gaat hij lesgeven aan het conservatorium van Parijs om een vast inkomen te hebben. Omdat hij naast een alcoholverslaving ook grote gokschulden heeft, moet hij noodgedwongen zijn tweede Stradivarius verkopen. Begin jaren ’80 lijkt het weer beter met hem te gaan. Hij geeft weer concerten – met een nieuwe pianist. In de herfst 1982 staat een tournee door Spanje en Portugal gepland. Die tournee gaat niet door: op 14 september springt hij uit het raam van zijn appartement in Parijs.

Christian Ferras laat veel prachtige opnames achter. Zo nam hij bijvoorbeeld de vioolconcerten van Bruch, Tsjaikovksi, en Mendelssohn op. Hij nam met pianist Pierre Barbizet alle vioolsonates van Beethoven op. Er is ook een opname waarbij hij samen met Yehudi Menuhin het Dubbelconcert van Bach speelt.

Maandag

Ernest Chausson - Concert voor viool, piano en strijkkwartet - deel II, "Sicilienne. Pas vite" + deel III, "Grave - Un peu plus vite - Mouvement"
Christian Ferras [viool] & Pierre Barbizet [piano] & het Parrenin Kwartet

Dinsdag

Jean Sibelius - Vioolconcert - deel II, "Adagio di molto" + deel III, "Allegro ma non tanto"
Christian Ferras met de Berliner Philharmoniker o.l.v. Herbert von Karajan

Woensdag

Ludwig van Beethoven - Vioolsonate nr.5, "Frühlingssonate" - deel I, "Allegro" + deel II, "Adagio molto espressivo"
Christian Ferras met Pierre Barbizet

Donderdag

Robert Schumann - Romances (3), op.94 - compleet

Christian Ferras met Pierre Barbizet

Vrijdag

Édouard Lalo - Symfonie voor viool en orkest, op.21, "Symphonie espagnole" - deel I, "Allegro non troppo"

Christian Ferras met de Philharmonia Orchestra o.l.v. Walter Susskind

Home Gouden Opnamen