Claudio Abbado: man van weinig woorden sprak met zijn muziek

Maandag 15 januari 2024

Anton Bruckner
Symfonie nr.9 - deel I, "Feierlich. Misterioso"
Lucerne Festival Orchestra o.l.v. Claudio Abbado

Dinsdag

Felix Mendelssohn-Bartholdy
Symfonie nr.3, op.56 in a kl.t., "Schotse" - deel IV, "Allegro vivacissimo - Allegro maestoso assai"
London Symphony Orchestra o.l.v. Claudio Abbado

Donderdag

Sergej Prokofjev
Vioolconcert nr.2 op.63 in g kl.t. - deel II, "Andante assai" + deel III, "Allegro ben marcato"
Shlomo Mintz [viool] & Chicago Symphony Orchestra o.l.v. Claudio Abbado

Claudio Abbado werd in 1933 geboren in een muzikaal gezin. Zijn moeder was pianist en zijn vader was violist en docent aan het Giuseppe Verdi Conservatorium in Milaan. Van hem kreeg Claudio Abbado zijn eerste pianolessen. Ook zijn oudere broer Marcello was muzikaal. Hij werd pianist, componist en later ook docent. Zijn muzikale zus streefde geen professionele carrière in de muziek na.

De vroege jeugd van Abbado werd overschaduwd door de nazi-bezetting in Milaan. Zijn moeder werd gearresteerd omdat zij onderdak had geboden aan een Joods kind. Dat versterkte zijn anti-fascistische gevoelens.

Claudio Abbado studeerde piano en orkestdirectie aan het Conservatorium van Milaan. Daarna vervolgde hij zijn opleiding in Wenen en Siena. Hij bezocht vaak concerten en operavoorstellingen in La Scala. Hij bezocht ook orkestrepetities van dirigenten Arturo Toscanini en Wilhelm Furtwängler. In 1958 maakte hij zijn dirigeerdebuut en won hij een dirigeerprijs bij het Tanglewood Music Festival. Dat leverde hem een aantal opdrachten op.

Carrière

In 1963 kreeg Abbado de gelegenheid een aantal maanden assistent te worden bij Leonard Bernstein in New York. Daar maakte hij in hetzelfde jaar al zijn debuut. In diezelfde periode kwam hij ook in contact met Herbert von Karajan. Hij debuteerde ook in Groot-Brittannië en Wenen.

In 1960 debuteerde hij zelf bij La Scala in Milaan en negen jaar later werd hij er chef. Hij was toen pas 35 jaar oud. Eén van Abbado's grote liefdes, want hij bleef 18 jaar aan verbonden aan La Scala. Hij organiseerde daar ook opera's voor de arbeiders en studenten en introduceerde moderne opera’s. Hij wilde in La Scala ook groot orkestrepertoire uitvoeren en daarom richtte hij het Filarmonica della Scala op. Hij bekleedde een aantal chef-dirigentschappen wereldwijd. In 1979 werd hij chef-dirigent van de London Symphony Orchestra. Hij bleef acht jaar aan dat orkest verbonden. In Wenen werd hij chef van de Wiener Staatsoper.

In 1966 dirigeerde Abbado voor het eerst de Berliner Philharmoniker. Toenmalig chef was Herbert von Karajan, die hij in 1989 als chef opvolgde. De muur was net gevallen en er heerste politieke onrust in de twee Duitse deelstaten. Hij stelde zichzelf voor als: "Ich bin Claudio für alle. Kein Titel!" Hieruit bleek zijn bescheidenheid. Hij wilde niet met een titel worden aangesproken. Hij voelde zich orkestlid met de andere orkestleden. Hij streefde naar een transparanter orkestgeluid dan dat van zijn voorganger. En dat bereikte hij. Hij dirigeerde de Berliner Philharmoniker in symfonieën van Mozart, waarbij hij het orkest in kleinere bezetting liet spelen.

Abbado dirigeerde ook veel concertante opera's, zoals Boris Godunov van Moessorgski en Wozzeck van Alban Berg. In 2002 dirigeerde Abbado zijn laatste concert als chef-dirigent van de Berliner Philharmoniker. Tijdens het slotapplaus regende het bloemen. Abbado bleef tot zijn dood in 2014 artistiek verbonden aan de Berliner Philharmoniker. In 2013 dirigeerde hij zijn laatste concert in Berlijn. Er werd maagkanker bij hem geconstateerd en op 14 januari 2014 overleed hij aan de gevolgen van die ziekte.

Claudio Abbado zette zich ook in voor de jonge talenten. Hij richtte een aantal Europese jeugdorkesten op, waaronder het European Union Youth Orchestra en het Gustav Mahler Jugendorchester. Hij dirigeerde beide ensembles ook regelmatig. Hij stond ook aan de wieg van het Chamber Orchestra of Europe, waarmee hij zijn leven lang een warme band had.

Voor zijn opnames won hij diverse prijzen, waaronder een Grammy Award voor een cd met muziek van Paul Hindemith. Hij kreeg ook een Grammy voor zijn opname van het Tweede en Derde pianoconcert van Beethoven met Martha Argerich als solist.

In 2023 stonden we stil bij de 90e geboortedag van Claudio Abbado. Toen kozen we andere Gouden Opnamen van de Italiaanse dirigent.

Maandag 26 juni 2023

Felix Mendelssohn-Bartholdy
A midsummer night's dream, op.61 - Nocturne
Berliner Philharmoniker

Johannes Brahms
Schicksalslied, op.54
Chor des Mitteldeutschen Rundfunks Leipzig & Berliner Philharmoniker

Dinsdag 27 juni 2023

Franz Schubert
Symfonie nr.7, (nr.8), D.759 in b kl.t., "Unvollendete" - deel I, "Allegro moderato"
Chamber Orchestra of Europe

Woensdag 28 juni 2023

Claude Debussy
Nocturnes (3) - nr.2, "Fêtes"
Boston Symphony Orchestra

Maurice Ravel
Daphnis et Chloé - Suite nr.2 - compleet
Boston Symphony Orchestra & New England Conservatory Chorus

Donderdag 29 juni 2023

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski
Symfonie nr.2, op.17 in c kl.t., "Klein Rusland" - deel IV, "Moderato assai - Allegro vivo - Presto"
New Philharmonia Orchestra

Vrijdag 30 juni 2023

Gustav Mahler
Symfonie nr.6 in a kl.t., "Tragische" - deel III, "Andante moderato"
Berliner Philharmoniker