Muziek in een Notendop #7: Modulatie

Wat is modulatie?

Een modulatie heeft alles te maken met een verandering, een verandering van toonsoort. Net als een goed verhaal begint een liedje bij het begin. Vaak is dat de grondtoon - het 'thuisakkoord'. Die grondtoon geeft aan in welke toonsoort een liedje staat. De akkoorden die volgen na dat 'thuisakkoord' horen allemaal bij dezelfde buurt. Alsof je even uit je huis de tuin in loopt, vervolgens de oprit nog even bezemt en dan weer je huis binnenwandelt. Heel overzichtelijk. Maar misschien wil je meer, ben je toe aan een ander uitzicht. Dan kan je op pad gaan via een modulatie. Dat kan heel lomp, ineens. Mooier is om het geleidelijk te doen. Dat kan op drie manieren: diatonisch, chromatisch en enharmonisch. (Benieuwd hoe dat klinkt? Check dan de video.)

Als componist kan je je verhaal met een modulatie verdiepen. Je kan een nieuwe weg inslaan door het betreden van een nieuwe toonsoort. Kan een toontje lager zijn, of twee omhoog, of drie omlaag. Je kan het zo gek maken als je zelf wil. In de operawereld en het liedgenre is een modulatie heel effectief: als je te maken hebt met een plottwist of een verandering in de stemming of toestand van een personage, is een modulatie het perfecte muzikale gereedschap. Alsof je de hele muzikale enscenering en belichting verandert.

In de pop doen ze soms niet zo moeilijk en gebeurt de modulatie ineens. Alsof je lekker lomp naar de volgende versnelling schakelt. Dit wordt ook wel de Truckdriver-modulation genoemd. Onderzoek wijst uit dat ons brein positief reageert op verrassingen. Abrupte wendingen in een liedje, en dan specifiek: veranderingen in toonhoogte. Als je een fraai geproduceerde modulatie ondergaat, is de kans groot dat je dopaminekanon flink aan het vlammen slaat. Iets wat ook gebeurt tijdens, eh, De Daad. Een paar prachtige voorbeelden van popmuziekmodulaties vind je in Living on a prayer van Jon Bon Jovi, All by myself in de versie van Celine Dion en Sometimes van Britney Spears.

Muziek uit deze aflevering:

Beluister via Spotify de muziek uit alle afleveringen van Muziek in een Notendop.

Home Muziek in een Notendop