Johanna Martzy – sterviolist met cultstatus
- Klassiek
- Johanna Martzy – sterviolist met cultstatus
De redactie van Podium selecteert iedere week vijf legendarische Gouden Opnamen die je gehoord moét hebben. Centraal staan grote maestro's, absolute topmusici en cd's die gelden als referentiemateriaal. Van opnames uit lang vervlogen tijden tot de muziek van nu. Deze week: violist Johanna Martzy. Zij is in 2024 honderd jaar geleden geboren.
Wie: Johanna Martzy, geboren 26 oktober 1924 (Timișoara, Roemenië), overleden 13 augustus 1979 (Glarus, Zwitserland)
Wat: Hongaarse sterviolist, geboren in Roemenië, bekend van opnames uit de jaren '50 die nu zeer gewild zijn onder verzamelaars
Waar: haar thuisbasis was Zwitserland, maar ze speelde met orkesten over de hele wereld, ook in Nederland
Weetje: Platenlabel EMI had Johanna Martzy uit de catalogus gehaald, omdat ze de seksuele avances van studiobaas Walter Legge afwees
Maandag 11 november 2024
Maurice Ravel
Berceuse voor viool en piano, "Berceuse sur le nom de Gabriel Fauré"
Johanna Martzy [viool]
Jean Antonietti [piano]
Deutsche Grammophon / 16017
De tien platen die Johanna Martzy opnam in de jaren '50 zijn gewilde verzamelobjecten. Om deze elpee op je langspeelplaat te krijgen, zal je 1000 euro moeten neertellen. In de jaren '60 wilden platenmaatschappijen geen mono-opnamen meer in de winkels, dat was ouderwets. Ze werd ook overschaduwd door tijdgenoten als David Oistrach. Zijn platen werden vaak herdrukt, die van Martzy niet meer. Die exclusiviteit heeft haar opnamen tot een soort cultstatus gebracht.
Dinsdag 12 november 2024
Antonin Dvořák
- I. Allegro ma non troppo
- II. Adagio ma non troppo
Uit: Concert voor viool en orkest, op.53 in a kl.t.
Johanna Martzy [viool]
RIAS Symphony Orchestra o.l.v. Ferenc Fricsay
Deutsche Grammophon / 18152 LPM
Nog één van haar iconische opnames uit de jaren ‘50. Johanna Martzy speelt samen met het RIAS Symphony Orchestra. Dat orkest is opgericht in de Amerikaanse sector van Berlijn na de Tweede Wereldoorlog. Verwacht hier geen gevecht tegen het orkest. Ze speelt echt samen: haar lijnen gaan soms bijna op in het orkest.
Woensdag 13 november 2024
Johann Sebastian Bach
Sonate voor viool nr.1, BWV.1001 in g kl.t.: III. "Siciliana"
Johanna Martzy [viool]
Columbia / 33CX 1286
Deze plaat is uitgebracht onder het label Columbia, onderdeel van EMI. De grote baas daar was Walter Legge, hij leidde zelf deze opnamen bij de Abbey Road Studio in 1955. Als vrouw was het voor Johanna Martzy niet makkelijk manoeuvreren in deze wereld. De seksuele avances van studiobaas Walter Legge wees ze af, en dat werd haar niet in dank afgenomen. Martzy verdween van de EMI-catalogus. Of er een verband is, dat is nooit bevestigd - wel erg toevallig natuurlijk.
Felix Mendelssohn-Bartholdy
Concert voor viool en orkest, op.64 in e kl.t.: I. Allegro molto appassionato
Johanna Martzy [viool]
Philharmonia Orchestra o.l.v. Paul Kletzki
Testament / SBT 1037
Kennelijk liepen de samenwerkingen met dirigenten niet altijd goed: Martzy wist wat ze wilde, was daar rechtlijnig in en dat viel niet altijd goed in de kemphanencultuur van die tijd. Haar carrière kwam het niet ten goede. Johanna Martzy speelt het Vioolconcert van Felix Mendelssohn met een melancholie en diepte die je niet vaak zo hoort bij het eerste deel.
Vrijdag 15 november 2024
Johann Sebastian Bach
Partita voor viool nr.2, BWV.1004 in d kl.t.: V. Chaconne
Johanna Martzy [viool]
Testament / SBT2 1467
Opname uit 1955
Johann Sebastian Bach is een serieuze test voor elke violist. Het draait hier niet alleen om virtuositeit, maar ook om de meerstemmigheid - hoe meerdere melodieën en lijnen door elkaar heen bewegen. De rijke wereld van Bach, en dat op één viool. Pianist en criticus Glenn Gould noemde Johanna Martzy “de meest ondergewaardeerde van alle grote violisten van deze eeuw”.
