Klimaat en muziek: steeds vaker gecombineerd op het podium

De Nederlandse violist Tim Kliphuis houdt zich intensief bezig met het klimaat in zijn werk als componist en uitvoerend musicus. Zijn werk Phoenix Reborn was te horen in de NTR ZaterdagMatinee en zijn werk The Five Elements is een heuse ode aan de aarde. Hij reisde er zelfs mee naar Stockholm op uitnodiging van het koninklijk huis die een uitvoering cadeau deden aan het Zweedse koninklijk huis tijdens hun staatsbezoek. Met Beitske de Jong sprak Kliphuis over zijn werk als klimaatcomponist.

"Klimaatcomponist is een titel die op gegeven moment opdook in een omschrijving van mij, en daar was ik het eigenlijk wel mee eens", vertelt Kliphuis. "Het begon voor mij tijdens de coronapandemie, want toen vielen voor veel musici en ook voor mij de agenda's ineens helemaal leeg. Ik hoopte dat de stilstand van toen ertoe zou leiden dat we opnieuw zouden nadenken hoe we met de aarde willen omgaan, iets waar ik zelf al veel langer mee bezig ben. Ik dacht, dit is het moment om het daarover te hebben, maar dat gebeurde helemaal niet, daarover was ik echt teleurgesteld."

Om zelf wel iets te doen, besloot Kliphuis om zijn podium als musicus voortaan te gebruiken om de klimaatverandering onder de aandacht te brengen. Het is voor hem klip en klaar: het klimaat is hét grote thema van nu. De titel klimaatcomponist geeft hij naar eigen inzicht invulling. "Voor mij is klimaat verbonden aan de natuur, de opwarming van de aarde heeft daar een enorme impact op. Ik hou erg van de natuur en ik heb het idee dat veel mensen momenteel zijn losgezongen van de natuur. Hoe minder je de natuur ervaart, hoe minder je er met je hart in zit."

"Het is je hart dat je uiteindelijk doet besluiten om ergens iets aan te veranderen", legt Kliphuis uit. "Woorden hebben niet zoveel effect als je mensen in hun hart wil raken, maar met kunst raak je ze op een heel andere manier."

Niet alleen

Kliphuis is niet de enige componist die klimaatproblematiek in zijn muziek een plek geeft. Zo schreef Michel van der Aa een opera, John Luther Adams schreef recentelijk een nieuw werk waarin bedreigde diersoorten een grote rol spelen en strijkkwartet Brooklyn Rider gaf vier componisten opdrachten voor klimaatcomposities. Hoe kijkt Kliphuis naar de groeiende aandacht voor het klimaat in de klassieke muziek? "Tijdens de pandemie voelde ik me heel eenzaam, natuurlijk vanwege de onmogelijkheid om samen te spelen, maar ook omdat voor mijn gevoel niemand het klimaat een belangrijk thema vond. Toch blijkt dat er wel degelijk musici en componisten mee bezig waren."

"Als kunstenaars hebben we de mogelijkheid om mensen op een andere manier naar de wereld te laten kijken. Dat vind ik ook een verantwoordelijkheid. Mocht een achter-achter-achterkleinkind met een tijdmachine naar het heden reizen om mij te vragen wat ik tijdens mijn leven aan de klimaatproblematiek heb gedaan, dan wil ik kunnen antwoorden dat ik binnen mijn vakgebied geprobeerd heb om er iets aan te doen."