Rachmaninov en Mosolov

Vaughan Williams’ vriendelijke Engelse landschap

Wie van Vaughan Williams’ The Lark ascending (De opstijgende veldleeuwerik) houdt, zal ook zeker vallen voor zijn hoboconcert. Hetzelfde glooiende landschap, dezelfde vergezichten, alleen een vogeltje dat anders is gebekt dan de viool. Ook de hobo is één met het landschap en het orkest. De première in Londen in 1944 werd afgelast vanwege overvliegende bommenwerpers.

Rachmaninovs heimwee naar het oude Rusland

Ook Rachmaninov kon eindeloos dromen over het Russische landschap en de oorden die hij moest verlaten, weggejaagd of, vooruit, gecancelled door de machthebbers. Ook muzikaal verlangde hij terug naar vroegere tijden. Aan het eind van zijn leven zei hij zelf: "Ik kan de oude manier van schrijven niet uit mij krijgen, en ik kan de nieuwe manier niet aanleren... De nieuwe muziek lijkt uit het hoofd te komen in plaats van uit het hart. Haar componisten denken in plaats van te voelen." Elk woord daarvan slaat op zijn Tweede symfonie, de langste Russische symfonie vóór het Sovjettijdperk. Eén brok Russische romantiek, met invloeden van Tsjaikovski en Russisch-orthodoxe kerkmuziek. Bonus: een zinderende apotheose.

Revolutionaire klanken

Daartussen zat dus ergens de Russische revolutie en de drang naar nieuwe, revolutionaire geluiden. Met De ijzergieterij schiep Mosolov in 1926 een baanbrekend werk, door de bijna realistische nabootsing van machineachtige, stampende klanken en het effectieve gebruik van ritme. Een soort Russische evenknie van Charley Chaplins Modern Times, maar dan grimmiger.

Bron: tivolivredenburg.nl