Topstukken: The lark ascending
- Klassiek
- Topstukken: The lark ascending
Stel je voor: een vallei op het platteland, grassprieten vol dauwdruppels, de eerste zonnestralen van de dag, en plotseling... prachtig vogelgezang. Met dit natuurbeeld begint The lark ascending (De stijgende leeuwerik), een stuk voor soloviool en orkest van de Britse componist Ralph Vaughan Williams. Wat zit er achter deze bijzondere muziek?
The lark ascending
Ralph Vaughan Williams
Uitvoerenden: Radio Kamerorkest, Janine Jansen (viool), Lev Markiz (Dirigent)
Het gezang van de leeuwerik
In The lark ascending speelt de soloviool het gezang van een veldleeuwerik na. Deze vogel zingt zijn prachtige lied terwijl hij omhoog vliegt, vaak tot grote hoogte. Vaughan Williams bevond zich in de natuur toen de melodie voor de soloviool in hem opkwam: hij maakte een wandeling langs de kliffen van de kustplaats Margate.
Maar het muziekstuk heeft een nog eerdere oorsprong. Vaughan Williams baseerde The lark ascending namelijk op een deel van het gelijknamige gedicht van de Brit George Meredith (1828-1909), dat het gezang van een veldleeuwerik beschrijft:
He rises and begins to round,
He drops the silver chain of sound,
Of many links without a break,
In chirrup, whistle, slur and shake.
For singing till his heaven fills,
'Tis love of earth that he instils,
And ever winging up and up,
Our valley is his golden cup
And he the wine which overflows
to lift us with him as he goes.
Till lost on his aerial rings
In light, and then the fancy sings.
Zo klinkt de veldleeuwerik
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Engelse volksmuziek
De soloviool volgt het gedicht precies. De melodie zit vol met trillers, begint laag en gaat steeds hoger. Je hoort de leeuwerik als het ware tsjilpend omhoog vliegen. Het orkest begeleidt deze vlucht met melodieën die het landschap van het Engelse platteland voor de geest halen. Dit komt omdat Vaughan Williams zich de stijl van Engelse volksliedjes zo eigen heeft gemaakt (hij verzamelde en bestudeerde ze), dat zijn muziek klinkt alsof die uit het Engelse volksmuziekrepertoire komt. De soloviool stijgt als het ware boven het orkest uit, en de verschillende orkestmelodieën zijn als velden, dorpen en bossen die de leeuwerik ziet passeren.
Ralph Vaughan Williams is mijn enige leerling die niet probeert om mijn muziek te schrijven.
Eerste Wereldoorlog
Maar The lark ascending is meer dan de verklanking van een wonderschoon natuurfenomeen. Het stuk is namelijk ook gerelateerd aan de Eerste Wereldoorlog, die net begon toen Vaughan Williams in Margate was. Toen hij de eerste noten van het stuk tijdens zijn wandeling opschreef, werd hij gearresteerd: een politieagent dacht dat hij een spion was en notities voor de vijand aan het maken was.
Vaughan Williams voltooide het stuk, dat hij aanvankelijk voor viool en piano had geschreven, in 1914. Maar bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog stopte hij met componeren om als vrijwilliger aan het front gewonden te vervoeren. Na de oorlog pakte Vaughan Williams de draad weer op en in 1920 maakte hij een versie van The lark ascending voor viool en orkest, de versie die we nu het beste kennen.
Bekijk mini-documentaire over The lark ascending
Vrijheid en troost
The lark ascending is een troostrijk muziekstuk. De vliegende, zingende veldleeuwerik staat als het ware een symbool voor vrijheid; vogels hebben de vrijheid om boven alles uit te stijgen, zelfs oorlog. In de opening- en slotpassage van de soloviool ontbreekt dan ook de indeling in maten. Alleen de melodie is genoteerd: de violist is, net als de vogel, volledig vrij.
De eerste opname
Beluister de allereerste opname van The lark ascending uit 1928, met Isolde Menges als soliste en Malcolm Sargent als dirigent.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Gerelateerde podcast
England My England
