Modern Times

Chaplin speelt een fabrieksarbeider die gek wordt van het monotone werk aan de lopende band. Na een lang verblijf in een inrichting komt hij terug in de maatschappij, gaat op zoek naar werk, en wordt dan per abuis aangezien voor een communistische onruststoker - hij belandt in de gevangenis en als hij daar dan weer uit komt maakt hij kennis met een jong en beeldschoon weesmeisje. Een geschiedenis van 12 ambachten, 13 ongelukken volgt, in een steeds weer vergeefs blijkende poging om het meisje te onderhouden. Het succes lijkt hen toe te lachen als zij in een nachtclub danst en hem weet in te huren als zingende ober, maar dan zijn daar de autoriteiten die haar willen terughalen naar het weeshuis. Het meisje wil opgeven, maar Chaplin bezweert haar om het nooit op te geven, en we zien de twee te voet naar de horizon verdwijnen, op zoek naar nieuwe avonturen.

De muziek bij Modern Times werd geschreven door Charles Chaplin zelf. Eerder schreef hij ook al de muziek bij City Lights, en ook voor zijn latere films als The Great Dictator en Limelight componeerde hij de score. De muziek bij Modern Times vergde wel een aanmerkelijk groter orkest dan die voor eerdere films, maar dat was gezien de complexiteit van beelden en onderwerp ook wel te verwachten.

Modern Times geen stille film

Modern Times is strikt genomen geen 'stille' film: hoewel er nauwelijks dialoog in voorkomt is de film wel uitgegeven met een geluidsspoor, met daarop de opgenomen muziek en een aantal geluidseffecten. Die geluidseffecten bestaan ook hier en daar uit fragmenten gesproken tekst, en verder is er natuurlijk, tegen het eind van de film, het door Chaplin gezongen lied Titina (van Léo Daniderff). Waarmee meteen de stem van Chaplin, 'the little tramp', voor het eerst aan het grote publiek werd gepresenteerd.

Wat knap is aan de muziek die Chaplin voor deze film heeft geschreven, is de herkenbaarheid van het geheel als 'typisch Chaplin' en de perfecte match tussen de scenes en personages in de film en de bijbehorende muzikale motieven. Zo horen we bij het weesmeisje steeds vlotte, energieke klanken; haar werkloze vader wordt begeleid door een dalend motief van donkere strijkersklanken; een veroordeelde misdadiger wordt in klank vertegenwoordigd door dreigende contrabassen en fagotten.

Prachtige, rijke muziek

De opname uit 1936 doet aan de bijzondere muziek eigenlijk onvoldoende recht. Charmant misschien om het origineel te beluisteren, maar de diepte en rijkdom van de muziek die Chaplin geschreven heeft komt veel beter tot uitdrukking in de herziene versie van Timothy Brock, opgenomen door de NDR Radiophilharmonie. De muziek bij Chaplin-films is veel méér dan willekeurige begeleiding van de plaatjes; zo hoor je in de muziek die klinkt op het moment dat een vrachtwagen een rode waarschuwingsvlag verliest bevat een verstopte versie van de song Hallelujah, I'm a bum. En terwijl Chaplin met de vlag zwaait (om de chauffeur te waarschuwen, maar met als gevolg da hij wordt aangezien voor een communistische revolte-leider) wordt de muziek steeds luider, tot een fortissimo als de optocht van de demonstranten plotseling verschijnt. De muziek dient hier dus niet alleen om de emotionele inhoud van de beelden te onderstrepen, maar heeft ook een eigen, zelfstandige, emotionele lading. Oudere (al dan niet live gespeelde) filmmuziek was doorgaans veel minder gedetailleerd; de stemming werd als het ware in zeer algemene termen weergegeven, romantisch, dreigend, spannend, enzovoort. Zeker wat dit betreft is Modern Times niet alleen als film, maar ook als score een klassieker van jewelste.

Een zeer gedetailleerde analyse van de muziek van Modern Times door Timothy Brock is hier te vinden.

P.S.: en het allerberoemdste stukje muziek uit Modern Times is natuurlijk het prachtige Smile...