Maria Theresia von Paradis

Haar ouders waren Joseph Paradis, minister van handel en hofraadsman en de Oostenrijkse keizerin Maria Theresia, naar wie ze vernoemd is. Ze kreeg onder meer les van componist Antonio Salieri. Op jonge leeftijd was ze een virtuoos op de piano. Samen met haar moeder maakte ze in 1883 een rondreis naar Parijs en Londen, waar verschillende optredens op het programma stonden. Het succes bracht haar vervolgens naar Duitsland en Zwitserland, waar ze opnieuw concerten gaf.

Twistpunt opgedragen Mozart-concert

Een aantal bekende componisten droeg stukken aan haar op. Zo componeerde Antonio Salieri een orgelconcert voor haar. En Wolfgang Amadeus Mozart zou zijn Achttiende pianoconcert aan haar hebben opgedragen, maar dat wordt door sommigen betwist. Zeker is dat vader Leopold Mozart rond die tijd erover aan zijn dochter Nannerl schreef. Het punt is dat het moment van uitvoering niet overeenkomt met het moment waarop Maria Theresia in Parijs (de plaats van de première) was. Mogelijk heeft ze het een jaar later gespeeld.

Tournee

Vanaf 1784 zette Von Paradis haar rondreis door Europa voort. Zo verbleef ze in Londen waar ze onder meer optrad voor kroonprins George III. In Hamburg kwam ze in contact met Carl Philipp Emanuel Bach, de bekendste en tweede zoon van Johann Sebastian. Ze besloot haar tournee in Berlijn en Praag, waarna ze weer terugkeerde naar Wenen.

Composities

Tijdens de reizen begon Von Paradis steeds meer te componeren. Zo schreef ze tussen 1784 en 1786 een collectie composities genaamd Zwölf Lieder auf Ihrer Reise in Musik gesetzt. Haar meeste composities waren voor piano en zang. Toen ze minder ging optreden kwam het componeren wat meer op de voorgrond te staan. Zo componeerde Von Paradis in korte tijd veel werken, waaronder twee pianoconcerten, twaalf pianosonates, vijf opera’s, drie cantates en veel liederen. Ook lesgeven speelde een belangrijke rol in haar leven. Ze richtte in 1808 een eigen muziekschool op in Wenen, waar ze meisjes lesgaf in zang, piano en compositie.

Haar werk wordt helaas heel weinig uitgevoerd. Dat heeft er ook mee te maken dat veel stukken anoniem werden uitgebracht en het daarom niet vaststaat dat zij ze heeft gecomponeerd. Van veel werken is bladmuziek te vinden, waaronder de Zwölf Lieder auf Ihrer Reise in Musik gesetzt, maar het repertoire wordt vrijwel niet opgenomen. Hieronder een paar uitzonderingen, bijvoorbeeld van een enkel lied, opgenomen in coronatijd.

Haar beroemdste stuk is de Sicilienne, hier uitgevoerd in een bezetting van klarinet en piano.

Dat ze geweldig orkestraties schreef, bewijst een opname van haar enige overgebleven orkestwerk Overture to Der Schulkandidat. De opera ging in première op 5 december 1792 in het Marinelli Theater in Wenen. Alleen de ouverture werd gepubliceerd.