Topstukken: Winterreise van Schubert

De verhalende liederen van Schubert

In 1827 - een jaar voor zijn dood - schreef de 30-jarige Schubert aan een vriend: "Stel je een vriend voor, wiens gezondheid nooit meer in orde komt en die uit pure wanhoop de dingen alleen maar erger maakt... wiens hoop is verdwenen en voor wie de gedachte aan liefde en vriendschap op z'n best pijn veroorzaken. Elke avond als ik naar bed ga, hoop ik dat ik de volgende ochtend niet meer wakker word en elke morgen keert het verdriet van de vorige dag weer terug." In deze stemming was Schubert toen hij op een serie gedichten van Wilhelm Müller stuitte. De jonge componist maakte er een zogeheten liederencyclus van, het genre waarin een reeks bij elkaar horende liederen een verhaal vertelt.

De ijzingwekkende reis van Winterreise

De vertellende figuur in Winterreise is een jongeman. Nadat hij een geliefde heeft verloren, reist hij door een winters landschap, op zoek naar vrede maar gekweld en achtervolgd door herinneringen.

In elk van de 24 liederen is een winters tafereel verweven met de gemoedstoestand van de dolende man. Een bevroren beek, de afwezigheid van bloemen, de kou - alles doet hem denken aan zijn gebroken hart. Door de ijzige wind, een wegwijzer en een kerkhof vraagt hij zich af of hij wellicht in de dood zijn rust zal vinden. Af en toe heeft de man een sprankje hoop, maar die vervliegt met het laatste blaadje dat van de boom valt.

Schubert verklankt de tekst voortdurend en haast letterlijk in zijn muziek: luister maar hoe hij het tempo verhoogt als de jongeman zijn innerlijke onrust uitdrukt, of hoe de piano met snelle, opeenvolgende noten een snijdende windvlaag imiteert.

Liedtekst Duits - Nederlands

Het meesterwerk van Schubert

"Ik ben op deze liederen meer gesteld dan op alle andere die ik heb geschreven", heeft Schubert over Winterreise gezegd. Het laatste wat de componist deed toen hij in november 1828 op zijn sterfbed lag, was het corrigeren van de drukproeven. Met zijn muziek drukt Schubert de emoties van de jongeman zo treffend uit, dat we het verdriet zelf herkennen en voelen. Winterreise is een van die meesterwerken die je diep van binnen raakt.

Home Topstukken