Gemeenteraadsverkiezingen: dit staat op het spel voor klassieke muziek

De cruciale rol van gemeenten voor de cultuursector

Om te beginnen, wat zijn de algemene trends? Daarna duiken we de gemeenten in!

• Veel gemeenten en cultuurinstellingen hebben het niet breed. Cultuurmakers zijn dan snel kind van de rekening. De Kunstenbond roept gemeenten alsnog op om de Fair Practice Code te volgen: subsidies moeten garanderen dat de uitvoerenden redelijk betaald krijgen.
  Hier staat alle informatie op één pagina: Stemhulp Kunstenbond.
• Volgens sommigen is meer geld niet altijd nodig. Arjo Klamer, professor culturele economie aan de Erasmus Universiteit, pleit nadrukkelijk voor een nieuw model. Cultuur moet gedragen worden door de samenleving, daar is persoonlijk verantwoordelijkheidsgevoel en een besef van urgentie voor nodig. En dat valt weg als de gemeente alles subsidieert.
  Deze discussie zagen we ook terugkomen in de gemeente Midden-Delfland, waar het college terughoudend is met cultuursubsidies.
• In het cultuurbeleid wordt steeds meer de verbinding gezocht met andere sectoren: cultuur inzetten in de zorg of stadscentra economisch interessant houden met cultuuraanbod. Dat streven zien we bijvoorbeeld terug in de nieuwste cultuurnota van Smallingerland.
• In de (middel)grote steden hebben de bezuinigingen op muziekscholen grote sporen achtergelaten. Ook plaatselijke muziekverenigingen hebben het steeds zwaarder. Maar dat is vanwege een indirect probleem, namelijk de vergrijzing. Daarbij valt op dat de gemeente Deurne vol inzet op het behoud van een bloeiend verenigingsleven.

Voor het volledige plaatje, op 2 maart nodigden we expert Bastiaan Vinkenburg uit in NTR Podium om zijn licht te schijnen op de culturele ontwikkelingen in de Nederlandse gemeenten:

En hoe gaat het er dan aan toe in de gemeenten zelf?

Meer culturele betrokkenheid gevraagd van gemeente Midden-Delfland

In de collegeperiode 2014-2018 rekenden de cultuurmakers in Midden-Delfland zich rijk. De Westlandse gemeente stelde een projectleider in en zette in op een 'Cultuurimpuls'. Onder andere bij bewoner Thea Arkesteijn was het enthousiasme zo groot dat ze daarna een lokaal 'cultuurplatform' oprichtte.

Maar het volgende college liet ze "keihard vallen". Ondersteuning bleef uit en de gesprekken verliepen moeizaam. De wisseling van de macht bleek een domper voor Cultuurplatform Midden-Delfland, met als grootste tegenslag een afgewezen subsidieaanvraag.

Hierachter zit een forse ideologische clash: is het de taak van de gemeente om cultuur te faciliteren of moet uiteindelijk de gemeenschap de cultuur zélf dragen? Het doel van cultuur is immers dat het uit de mensen zelf komt.

Huidig wethouder Wendy Renzy - Van Leeuwen gaf een schriftelijke reactie. Daarin wordt gesteld dat het doel van het cultuurimpuls is bereikt: de gemeente heeft de verbindingen gemaakt en nieuwe initiatieven aangejaagd. Het college "waardeert de (vrijwillige) inspanningen voor de cultuursector, inwoners en gemeenschap".

De rol van lokale tradities in West Betuwe

Dat het ook anders kan, laat West Betuwe zien, waar het college actief aan de slag gaat. In 2019 ontstond in Gelderland deze nieuwe fusiegemeente. Zij zijn niet de enige in Nederland, en dat zet de plaatselijke besturen voor een aantal belangrijke vragen. Hoe ga je samen verder? Maar hoe blijft de eigenheid van elk dorp tegelijkertijd behouden?

Wethouder Rutger van Stappershoef wilde alle 29 dorpskernen met cultuur aan elkaar verbinden. Hij groeide op in het verenigingsleven en de dorpse tradities, "bruisend en rijk". Reden om de lokale tradities te vieren.

Zo rijdt er een mobiele muziektent rond van de muziekverenigingen, die toert langs de dorpen. Het hele culturele veld werkt aan een gezamenlijk uitvoeringsprogramma. Vertel mij wat is een theaterproject waarin de plaatselijke oude verhalen gevonden en opnieuw verteld worden.

In veel plattelandsgemeenten hangt cultuurbeleid er vaak bij, volgens de wethouder. Direct na de fusie moesten veel meters worden gemaakt en is samen met de verenigingen het plan opgesteld. Een kwestie van vooruit schaken, zo is er al extra geld (€50.000) vrijgemaakt voor cultuureducatie en -participatie. Dat laat zien: een betrokken wethouder kan enorm betekenisvol zijn in cultuurland.

Op 15 maart kwam Rutger van Stappershoef in de uitzending van NTR Podium om meer te vertellen.

Bloeiend muziekverenigingsleven in Deurne

In Noord-Brabant weten ze hoe belangrijk gezelligheid is voor het gemeenschapsgevoel. Wethouder Marinus Biemans zet daarom in op de muziekverenigingen. Dat bloeit en bruist en vormt zo een onderdeel van de plaatselijke identiteit. Volgens de wethouder is cultuur de kers op de taart voor de samenleving. "De mens is toch een sociaal wezen."

Vanwege hun 1300-jarig bestaan (!) in 2021, kon de cultuursubsidie verhoogd worden. Mooi meegenomen in coronatijd, maar wat de wethouder betreft een blijvertje. Het doel is om cultuur langjarig in de begroting te organiseren. "Maar het ligt aan de uitslag van de verkiezingen of dat gaat lukken."

Welke muziekprojecten heeft de gemeente de afgelopen tijd kunnen ondersteunen met hun cultuurgeld? Marinus Biemans was op 14 maart in de uitzending om meer te vertellen. Een enthousiast betoog over de kracht van het verenigingsleven:

Slim geld inzetten voor cultuurprojecten in Smallingerland

Niet elke gemeente heeft de luxe om budgetten te verhogen, velen zitten zelfs in geldnood. Daarom slaat gemeente Smallingerland uit Friesland twee vliegen in één klap.

Ze kwamen tot de ontdekking dat hun cultuurbeleid overal bij betrokken kan (en moet) worden. Oftewel, als onderdeel van het hele sociale domein: cultuur en economie, binnen de zorg, voor het toerisme en ter recreatie. Dan kan cultuur veel verder reiken dan zijn standaard publiek.

Hun nieuwste cultuurnota voor de komende vier jaar speelt daar op in, door verbinding te zoeken met de andere sectoren. Bijvoorbeeld, het poppodium in Drachten biedt (vrijwilligers)werk aan, als project om de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. Tegelijkertijd voelen de deelnemers de verbinding met cultuur. En een groep lokale leerkrachten heeft een eigen gebouw voor allerlei soorten lessen. Die geeft de gemeente graag een bedrag voor cultuureducatie.

Het idee is dat zo gezamenlijke budgetten ingezet worden. De verschillende afdelingen van de gemeente kunnen met elkaar optrekken. In feite een slim trucje om cultuur te verspreiden, zonder extra geld op de cultuurbegroting. Het vergt vooral veel betrokkenheid!