Dirigent Jurjen Hempel over zijn leermeester Seiji Ozawa: 'Hij was iemand om erg jaloers op te zijn'

"Hij had een superieure slagtechniek", zegt Jurjen Hempel. "Hij kon werkelijk alles dirigeren. Kleurrijk en ritmisch dan was hij op zijn best." Er komen een paar favoriete opnamen in hem op. "Daphnis en Chloë van Ravel, Romeo en Julia van Prokofjev, de Prokofjev-doos met de Berliner, dat is allemaal zeer aan te raden."

Vooral zijn techniek was verbluffend. "Hij kon briljant dirigeren. Alles lukte. Zo'n opera van Messiaen: Franciscus van Assisi. Een stuk van vijf uur. Dat deed hij gewoon uit zijn hoofd. Hij was iemand om heel erg jaloers op te zijn."

Ozawa had een heel eigen benadering. "Als leraar was hij een tikje mysterieus. Hij liet het je allemaal uitzoeken en gaf je heel weinig technische tips. Terwijl iedereen juist vol bewondering was als hij zijn dirigeertechniek etaleerde. Maar hij wilde dat je al vragend en proberend bij datgene uitkwam wat hij goed vond."

Volgens Hempel typeert precisie zijn manier van dirigeren. "Hij leidde eens de studenten van Tanglewood en toen stond de Vierde Symfonie van Brahms op de lessenaar. En dan repeteerde hij dat zo alsof je een horlogemaker aan het werk zag. Vol liefde legde hij alle details bij elkaar. Alles klopte en iedereen dacht: wauw, wat klinken we geweldig! En dan kwam een week later Haitink. Die mocht ook iets met het orkest doen en die speelde het gewoon door. En ook toen waren de musici vol bewondering omdat ze iets meekregen dat ze niet kenden."

De dirigent was vooral ook sterk als begeleider van solisten. "Je ziet hem kijken. Hij kruipt in de ziel van de zangers. Hij geneert zich er niet voor om alles mee te zingen. Het was een fascinerende man. Toen ik daar les had, doceerden Bernard Haitink en Lorin Maazel daar: echt een fraai koppel. En nu zijn al die docenten overleden."

Ook de Oostenrijkse dirigent Sascha Goetzel had ooit les van Seiji Ozawa. “Voor mij was hij veel meer dan een leraar. Hij was een gids”, zegt hij tegen Hans Haffmans. “Zijn houding was op een bepaalde manier erg bescheiden. Ik herinner me de eerste les toen hij zei: we moeten het orkest uitnodigen om te spelen. Forceer het orkest niet, maar nodig ze uit! Hij was een soort Yoda* voor mij, hij hielp me met al mijn problemen. Hij had altijd respect voor de muziek en de uitvoerenden. Zes jaar lang waren we ontzettend close met elkaar. Eerst in Tanglewood en daarna in Wenen. Het was een voorrecht om deel uit te maken van zijn universum."

* personage uit Star Wars

Verder luisteren

Hieronder enkele van de door Hempel aangehaalde favoriete Ozawa-opnames.