La divina: de goddelijke Maria Callas

Maandag

Giacomo Puccini
Tosca - Akte II - "Floria! ... Amore" ... "Vissi d'arte"
Maria Callas [Tosca] & Tito Gobbi [Scarpia] & Giuseppe di Stefano [Cavaradossi] & Dario Caselli [Sciarrone]
Koor en Orkest van Teatro alla Scala o.l.v. Victor de Sabata

Dinsdag

Giuseppe Verdi
Otello ; Akte IV - avondgebed, "Ave Maria"
Maria Callas [Desdemona - sopraan]
Orchestre de la Société des Concerts du Conservatoire o.l.v. Nicola Rescigno

Woensdag

Gaetano Donizetti
Lucia di Lammermoor ; Akte III -"Oh! Qual funesto avvenimento!" ... "Il dolce suono... Alfin son tua... Spargi d'amaro pianto" (waanzinaria)
Maria Callas [Lucia] & Bernard Ladysz [Raimondo] & Renzo Casellato [Normanno] & Piero Cappuccilli [Enrico]
Philharmonia Chorus & Philharmonia Orchestra o.l.v. Tulio Serafin

Donderdag

Francesco Cilea
Adriana Lecouvreur - Akte I - aria, "Poveri fiori"
Maria Callas [Adriana - sopraan]
Philharmonia Orchestra o.l.v. Tullio Serafin

Giuseppe Verdi
Un ballo in maschera ; Akte III - scène, "A tal colpa è nulla il pianto" + "Morrò, ma prima in grazia"
Tito Gobbi [Renato - bariton] & Maria Callas [Amelia - sopraan]
Orchestra del Teatro alla Scala di Milano o.l.v. Antonino Votto

Wie was Maria Callas?

Maria Callas wordt in 1923 in New York geboren. Haar volledige naam luidt: Maria Anna Cecilia Sofia Kalogeropoulos. Vanuit Griekenland komen haar ouders naar de Verenigde Staten. Haar vader verandert hun achternaam van Kalogeropoulos naar Kalos en daarna naar Callas, zodat het voor de Amerikanen gemakkelijker wordt hun naam uit te spreken. Het huwelijk van haar ouders is moeizaam. Op vroege leeftijd komt het muzikale talent van Callas bovendrijven. Haar moeder dwingt haar om te zingen; op die manier kan ze geld in het laatje brengen. Later zegt Callas daarover: “Ik werd gedwongen te zingen vanaf het moment dat ik 5 jaar was. En ik haatte het!” De spanningen tussen haar vader en moeder lopen steeds verder op en in 1937 verhuist Callas' moeder met haar twee dochters weer terug naar Griekenland.

Het begin

Als jong meisje krijgt Maria Callas onder meer les van Maria Trivella, die haar gratis lesgeeft als ze eenmaal de stem van de 13-jarige Callas heeft gehoord. Trivella merkt op: "De ongetrainde stem wervelt en flitst als een vlam. De lucht wordt gevuld met een melodieuze galm als van een klokkenspel." Trivella omschrijft Callas als een voorbeeldleerling: ze werkt hard en fanatiek - tussen de vijf en zes uur per dag.

Als Callas 14 jaar is, gaat zij aan het conservatorium van Athene studeren. Haar moeder vervalst de papieren, zodat Callas op papier twee jaar ouder is; 14 is namelijk te jong om aan het conservatorium te studeren. Op het conservatorium leert Callas een goede zangtechniek, maar ze krijgt ook interpretatie- en presentatielessen. Wat trek je aan op het podium? Hoe beweeg je je op het podium?

Haar eerste operarol zingt Callas in een conservatoriumproductie. In 1941 maakt ze als 17-jarige haar operadebuut bij de Nationale Opera van Griekenland. In de jaren die volgen zingt Callas repertoire dat voor een beginner niet gewoon is. Als zij 19 jaar oud is, zingt zij de rol van haar leven: Tosca in de gelijknamige opera van Giacomo Puccini. Dit is ook de rol waarmee zij haar opera-carrière zal beëindigen. Al snel schrijft de pers dat haar talent van God gegeven is krijgt ze de bijnaam 'La Divina' - de goddelijke. In 1945 verlaat Callas Griekenland weer. Ze verhuist naar Amerika, maar krijgt daar geen voet aan de grond. De optredens van haar tienerjaren noemt zij later haar “kleine carrière”. In 1947 zingt zij La gioconda van Amilcare Ponchielli in de Arena van Verona in Italië - het begin van haar “grote carrière”. Na La gioconca zoekt dirigent Tullio Serafin een zangeres om de rol van Isolde te zingen in Tristan und Isolde van Wagner. Callas liegt dat ze de rol kent. Ze heeft de rol alleen uit nieuwsgierigheid bekeken toen zij nog studeerde aan het conservatorium. Samen met Tullio Serafin zingt zij de tweede akte uit de opera. Serafin is diep onder de indruk hoe goed zij de rol kent. Op dat moment geeft Callas toe dat zij de akte pas voor het eerst zong. Serafin cast haar meteen voor de rol. Ze leert in die tijd ook industrieel Giovanni Battista Meneghini kennen, met wie zij trouwt en die ook haar manager wordt. Het huwelijk houdt tien jaar stand.

Belcanto

Maria Callas werkt vaak samen met dirigent Tullio Serafin. Hij introduceert Callas in alle grote operahuizen van Italië. Ze viert grote triomfen in La Scala in Milaan en zingt alle grote rollen: Turandot, Aida en ook enkele rollen in opera’s van Wagner. Al snel specialiseert Callas zich in het belcanto-repertoire. Ze zingt opera’s van Rossini, Bellini en Donizetti – opera’s die in die tijd nog onbekend zijn. Met deze verandering van repertoire, vindt er ook een andere verandering plaats. Callas valt enorm af, waardoor zij haar diva-look van de jaren ’50 krijgt. Ze blijft uren studeren; ze is erg bijziend, dus oefent ze niet alleen op haar zang, maar ook op bijvoorbeeld het lopen van trappen. Ze blijft ook steeds de rollen studeren die zij moet zingen (soms tot ergernis van haar buren). Callas zegt daar in een interview over: “ Violist Jascha Heifetz stopt na al die jaren toch ook niet met studeren?”

Callas kent haar eigen partij inderdaad heel goed, maar weet ook precies wat er in het koor en orkest gebeurt. Dat blijkt ook uit de opname die gemaakt is van haar debuut in Parijs. Ze zingt daar met een koor de aria Casta Diva uit Norma van Bellini. Het koor zet ongelijk in en met een eenvoudig gebaar weet zij heel charismatisch het koor weer gelijk te krijgen. Dat is in onderstaande video te zien (op 3:19 minuten).

Het einde

Vanaf midden jaren ’50 is Maria Callas niet alleen meer bekend van haar prachtige stem, maar ook vanwege haar privéleven. De vermeende schandalen komen steeds meer op de voorgrond. Ze wordt een publiek figuur. En dat was nog niet alles. Haar stem reageert af en toe niet zoals zij verwacht en de eerste stemproblemen worden ook hoorbaar voor het publiek. In 1959 scheidt Callas van Meneghini en begint ze een liefdesverhouding met Aristoteles Onassis. Callas treedt minder vaak op en stort zich in het jetsetleven met Onassis. In 1968 komt er een einde aan de relatie omdat Onassis Callis verruilt voor Jacky Kennedy – de weduwe van John F. Kennedy. In 1965 trekt Callas zich geleidelijk terug uit de operawereld. In de jaren ’70 treedt zij nog enkele keren op, onder andere in het Concertgebouw in Amsterdam, maar een werkelijke comeback blijft uit. In 1977 sterft zij op 53-jarige leeftijd aan een hartaanval in haar appartement in Parijs. Ze wordt gecremeerd. Haar as wordt een tijdje bewaard in Parijs, maar wordt gestolen. Als de as weer wordt gevonden, wordt die uitgestrooid in de Egeïsche Zee, aan de Griekse kust. Op de Parijse begraafplaats Père Lachèse is een gedenkteken voor Maria Callas.

Maria Callas nu

Callas wordt nog altijd bewonderd om haar vertolkingen van rollen in opera's van Rossini, Bellini, Puccini en Verdi. Ze combineerde haar belcanto-techniek met haar gevoel voor dramatiek en realistische acteerwerk in haar operarollen. Zij benadrukte altijd het belang van het begrijpen en interpreteren van tekst en muziek met precisie, details en kunstenaarschap. Haar technieken hebben de standaard gezet voor toekomstige operazangers en acteurs.

Het leven en werk van Maria Callas spreekt nog altijd tot de verbeelding van velen:

• In 2020 werd de film Maria by Callas gemaakt: een documentaire over het leven van Maria Callas, waarin ook haar stemproblemen, echtscheiding en relatie met Aristoteles Onassis aan bod komen.
• In november 2023 verscheen een registratie van het debuutconcert van Maria Callas in Parijs in kleur.
  
• In 2024 wordt de biopic over Maria Callas verwacht. Angelina Jolie speelt daarin Maria Callas.