De beste versies van het Weihnachtsoratorium
- Klassiek
- De beste versies van het Weihnachtsoratorium
Jauchzet, frohlocket! Dat kan alleen het beginkoor uit de eerste cantate van het Weihnachtsoratorium van Johann Sebastian Bach zijn. Rond Kerstmis kun je het, begeleid door trompetten en paukgeroffel op veel plekken beluisteren. Het gehele kerstverhaal komt aan bod, van de geboorte in de stal tot en met het bezoek van de herders. Bach componeerde het werk als zes zelfstandige cantates die samen een hechte eenheid vormen. In Podium beluister je deze week in de rubriek De Gouden Opname de beste uitvoeringen van het oratorium.
Bach hergebruikte voor het Weihnachtsoratorium muziek die hij eerder gecomponeerd had. Dat was niet ongebruikelijk. In Bachs tijd gebeurde het vaker dat muziek die goed genoeg klonk een tweede leven kreeg. Bach hoefde dus alleen maar de tekst van de eerder gecomponeerde wereldlijke cantates te veranderen. Welke zijn dat? Onder meer de volgende: Tönet, ihr Pauken! Erschallet, Trompeten! (BWV 214), Laßt uns sorgen, laßt uns wachen. Herkules auf dem Scheidewege (BWV 213) en Preise dein Glücke, gesegnetes Sachsen (BWV 215).
Maandag
Johann Sebastian Bach
Weihnachtsoratorium BWV.248 ; Cantate nr.1 - nr.1, openingskoor, "Jauchzet, frohlocket" + "Er ist auf Erden kommen arm" + "Grosser Herr, o starker König" + "Ach mein herzliebes Jesulein"
Amsterdam Baroque Orchestra & Amsterdam Baroque Choir o.l.v. Ton Koopman
Gouden Opnamen: Weihnachtsoratorium - maandag
Dinsdag
Johann Sebastian Bach
Weihnachtsoratorium BWV.248 ; Cantate nr.2 - Sinfonia + nr.19, altaria, "Schlafe, mein Liebster, geniesse der Ruh"
Anne Sofie von Otter [alt] & English Baroque Soloists o.l.v. John Eliot Gardiner
Gouden Opnamen: Weihnachtsoratorium - dinsdag
Inhoud
Het Weihnachtsoratorium heeft zes delen. De cantates werden gedurende de zes vieringen in de kersttijd (tussen 25 december en 6 januari) in Leipzig uitgevoerd. De geboorte van Jezus, de aankondiging aan de herders en de aanbidding van de herders worden bezongen in de eerste drie delen. Het vierde deel is bedoeld voor Nieuwjaarsdag en de laatste twee delen beschrijven de reis en aanbidding van de Drie Wijzen.
Opbouw
De opbouw is steeds gelijk. Iedere cantate heeft een openingskoor, slotkoor en daartussen zitten vier elementen die Bach gebruikte in een vaste volgorde. Die kennen we ook uit de Passies. Allereerst het Bijbelverhaal in de Bijbelvertaling van Luther. De recitatiefpartij wordt gezongen door een evangelist, begeleid door een cello en een klavecimbel. Dan is er een begeleid recitatief, daarin staat religieuze poëzie centraal, eigenlijk een nadere toelichting. Vervolgens krijg je een verdieping en dat zijn de aria's. Dat zijn momenten van bezinning en overweging. Tenslotte is er een vertaling naar het hier en nu. En dat doet Bach met een koraal, gezongen door het koor.
Ton Koopman over het stuk
"Het openingskoor van de Eerste cantate van het Weihnachtsoratorium, dat is voor mij Kerstmis", zegt dirigent Ton Koopman in de Podcastserie Hollandse Helden. "Het is zo grappig om te zien dat veel van die muziek van het Weihnachtsoratorium eigenlijk helemaal niet origineel is. Wel originele teksten, maar de muziek die Bach schrijft is zo passend voor de tijd. Het moment bijvoorbeeld waar aangekondigd wordt dat het kindje Jezus er is. Dat is echt heel bijzonder."
Beluister hieronder de complete special over het Weihnachtsoratorium.
#4 - Ton Koopman - Bachs Weihnachtsoratorium (S05) - Hollandse Helden
Opnames
In de loop van de tijd hebben heel wat dirigenten zich over het oratorium gebogen. Eén van de eerste opnames was van Karl Richter. Hij dirigeerde vanuit München een nuchtere uitvoering met langzame tempi. Net als Richter maakte Riccardo Chailly in zijn opname gebruik van moderne instrumenten. Vanuit de Bachstad Leipzig nog wel. De solisten Martin en Wolfram Lattke kwamen uit het Thomaskoor, dat ooit door Bach werd geleid. Martin nam de Evangelistenrol voor z’n rekening, Wolfram zong de tenoraria’s. De uitvoering was technisch gezien van grote klasse, hooguit miste je soms het gevoel.
Vanuit authentieke hoek kwamen cd-opnames van onder meer Nikolaus Harnoncourt, Philippe Herreweghe, Masaaki Suzuki, Ton Koopman en John Eliot Gardiner. Die van Herreweghe was levendig en mooi opgenomen, maar kon wat betreft de homogeniteit van het koor een stuk beter. John Eliot Gardiner had met het Monteverdi Choir wat betreft koorzang een geweldige troef in handen. En er zongen ook geweldige solisten mee, waaronder Anne-Sofie von Otter. Harnoncourt zorgde in zijn opname uit 2006 met een kleiner koor juist weer voor een duidelijke eenheid in het stuk. Kiezen is dus best ingewikkeld. Eigenlijk is het vooral een kwestie van smaak om te bepalen welke uitvoering jou het meest betovert.
Televisie
Op Tweede Kerstdag is om ongeveer 12.55u het Weihnachtsoratorium te zien op NPO 2.
De EO maakte een registratie van een uitvoering van het Weihnachtsoratorium door het Nederlands Kamerkoor en Concerto Köln onder leiding van Peter Dijkstra.
Solisten zijn Ilse Eerens, Anke Vondun, Zachary Wilder en Andreas Wolf.
