Het heldere spel van Bella Davidovich

Bella Davidovich wordt in 1928 geboren in Bakoe, Azerbeidzjan. In het westen is Bakoe in die tijd niet bekend als cultureel centrum, maar naast Moskou, Sint-Petersburg en Kiev is de stad belangrijk voor het culturele leven in de Sovjet Unie. Er wordt vaak door toerende musici in Bakoe gespeeld. Het is tevens de geboorteplaats van cellist Mstislav Rostropovich.

Jeugd

Omdat de familie Davidovich over een piano beschikt, is de huiskamer een geliefde plaats voor zangers om te studeren. En de familie heeft ook een radio. De kleine Bella Davidovich luistert er graag naar en als zij 3 jaar oud is, speelt deuntjes van de radio na. Een half jaar later speelt zij een Wals van Chopin op het gehoor met twee handen na. Toch moet Bella nog 3 jaar wachten voor zij haar eerste echte pianoles krijgt. Als zij 9 is, wordt zij gevraagd te spelen met het Filharmonisch Orkest van Bakoe. Op het programma: het Eerste pianoconcert van Beethoven. Bij de eerste repetitie is Bella Davidovich nog wat onwennig, maar de dirigent stelt haar gerust en bij de tweede repetitie is zij al helemaal op haar gemak. Het concert is een daverend succes.

Als Bella Davidovich 12 jaar oud is, verhuist zij met haar vader naar een voorstad van Moskou, zodat zij haar pianostudie kan voortzetten. Later volgt de rest van de familie. Een jaar later moet zij haar studie staken vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog hervat zij haar studie aan het conservatorium van Moskou. In 1949 doet zij mee met het Chopin Concours in Warschau. Haar leraar vindt haar eigenlijk nog te jong voor zo’n groot internationaal concours, maar qua niveau zou zij naadloos aansluiten bij de andere deelnemers. Bella Davidovich deelt de eerste prijs met Halina Czerny-Stefanska. En hoewel zij nog tot 1956 aan het conservatorium blijft studeren, is de winst op het Chopin Concours het startsein van een glansrijke carrière. Vrijwel direct erna treedt zij op in Nederland.

Familie

Vlak voor haar vertrek naar Warschau, begeleidt Bella Davidovich een violist – een studiegenoot van het conservatorium. Zij vraagt of iemand bij haar de bladzijdes kan omslaan, schiet Yulian Sitkovetsky (een andere vioolstudent) haar te hulp. Hij slaat haar pagina’s om en daar slaat de vonk over. Twee jaar later trouwen zij en ze vormen vanaf dat moment niet alleen een koppel voor het leven, maar ook in de muziek. Het is helaas van korte duur. Yulian Sitkovetsky wordt ziek en sterft op 32-jarige leeftijd. Bella en haar zoon Dmitry blijven alleen achter. Ze hertrouwt niet, maar blijft wel actief als concertpianist. Haar zoon Dmitry wordt net als zijn vader violist. Als hij in 1977 gaat studeren aan Juilliard School of Music in New York, blijft hij daar voorgoed. Als dat bij de KGB bekend wordt, mag Davidovich de Sovjet Unie niet verlaten. In 1978 lukt het haar toch uit de Sovjet Unie te vertrekken. Zij vestigt zich in de Verenigde Staten en debuteert een jaar later in Carnegy Hall. Op het programma staat muziek van haar twee favoriete componisten: Frédéric Chopin en Robert Schumann. Na dit stormachtige debuut, geeft Davidovich concerten in heel Noord-Amerika en West-Europa. Ze is in de jaren ’80 en ’90 regelmatig in Nederland. In 1998 viert zij haar 70e verjaardag in het Concertgebouw. Ze speelt dan onder meer het trippelconcert van Beethoven en het concert voor viool, piano en strijkkwartet van Ernest Chausson. Dat doet zij samen met haar zoon Dmitry. Haar achterkleinzoon Alexander Sitkovetsky is de violist van het Sitkovetsky Trio.

Spel en opnamen

Bella Davidovich was heel uitgesproken over haar spel en interpretaties. Haar docent had haar geleerd haar touché te verfijnen met het indrukken van elke toets zonder geluid te maken en vervolgens naar de volgende toets te gaan. Zij handhaafde die techniek en zegt: “Sla nooit een toets aan, want de piano slaat terug”. Ze stond erop het pedaal alleen voor kleur te gebruiken, niet om noten te verlengen. Dat komt haar nog wel eens op kritiek te staan van recensenten die haar spel te beheerst, te zuiver en te onpersoonlijk vinden. Opmerkelijk, omdat zij zelf zegt: “Het is als uitvoerder noodzakelijk en onvermijdelijk je eigen persoonlijkheid combineert met de gedachten en bedoelingen van de componist.”

In de eerste jaren van haar carrière maakt Davidovich veel opnamen en na haar debuut in het westen maakt zij nog meer opnamen. De focus ligt op Chopin, maar ze neemt ook werken op van Schumann, Beethoven, Skrjabin, Prokofjev, Saint-Saëns en Rachmaninov

Maandag

Camille Saint-Saëns
2e Pianoconcert - deel II, "Allegro scherzando" + deel III, "Finale. Presto"
Bella Davidovich met het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Neeme Järvi

Dinsdag

Edvard Grieg
Vioolsonate nr.2 - deel III, "Allegro animato"
Dmitry Sitkovetsky [viool] & Bella Davidovich [piano]

Frédéric Chopin
Rondo voor piano en orkest, op.14 in F gr.t., "A la Krakowiak"
Bella Davidovich [piano] & London Symphony Orchestra o.l.v. Neville Marriner

Woensdag

Frédéric Chopin
Walsen
Bella Davidovich [piano]

Donderdag

Robert Schumann
Carnaval - selectie
Bella Davidovich [piano]

Vrijdag

Ludwig van Beethoven
Pianoconcert nr.1 - deel II, "Largo" + deel III, "Rondo: Allegro"
Bella Davidovich [piano] & Filharmonisch Orkest van Moskou o.l.v. Arvīds Jansons