André Previn - Musicus zonder grenzen

Maandag

Ralph Vaughan Williams
Symfonie nr.2, "A London symphony" - deel II, "Lento"
London Symphony Orchestra o.l.v. André Previn

George Gershwin
Rhapsody in blue
André Previn [piano] & Pittsburgh Symphony Orchestra o.l.v. André Previn

Dinsdag

George Gershwin
Porgy and Bess ; "It Ain't Necessarily So" (Arr.)
Anne-Sophie Mutter [viool] & Andre Previn [piano]

Jean Sibelius
Vioolconcert, op.47 in d kl.t. - deel I, "Allegro moderato"
Anne-Sophie Mutter [viool] & Staatskapelle Dresden o.l.v. André Previn

Jeugd

André Previn wordt in 1929 geboren in Berlijn. Hij is de zoon van Jacob Priwin, een succesvol advocaat. Hij krijgt zijn eerste pianolessen al op jonge leeftijd. Samen met zijn vader speelt hij uren op het instrument. Hij geniet van de piano uittreksels van de symfonieën van Beethoven. In 1939 vlucht het Joodse gezin naar Parijs en een jaar later naar Los Angeles. Los Angeles was een echt toevluchtsoord voor Joodse vluchtelingen uit Europa geworden. André Previn is dan 10 jaar oud. Hoe hij op die leeftijd zo snel Engels leert? “Door steeds opnieuw naar films te kijken”, blikt hij later terug. Hij krijgt les van dirigent en componist Mario Castelnuovo-Tedesco. Hij neemt in die tijd alle 4-handige pianomuziek van Mozart op. Als hij 16 jaar is, pendelt hij tussen middelbare school en de filmstudio’s in Berverly Hills. Waar de meeste jongens van 16 een krantenwijk hebben of hun geld verdienen met een baantje in de supermarkt, werkte André Previn als arrangeur in de filmstudio’s. Later gaat hij ook componeren. Hij volgt directielessen bij Pierre Monteux.

Filmcomponist

De eerste compositie van Previn die openbaar wordt uitgevoerd is het ballet uit de musical On An Island With You. De eerste film waar hij de volledige filmmuziek voor schrijft is bij The Sun comes up uit 1949. Waar de meeste musici een paar jaar van hun leeftijd afhalen om onthaald te worden als wonderkind, telt Previn juist een jaar bij zijn leeftijd op. Dat doet hij om serieus genomen te worden. En dat lukt. Hij werkt voor grote musical-maatschappijen en schrijft veel muziek voor het toneel en de film. Hij wint 4 Oscars, onder meer voor de muziek bij My Fair Lady (1969). In 1963 maakt hij zijn dirigeerdebuut bij het St. Louis Symphony Orchestra. Daarna wordt hij snel benoemd tot chef-dirigent van het Houston Symphony Orchestra. Die benoemingen zorgen ervoor dat Previn minder productief is als filmcomponist.

Geen genre-grenzen

Het grote voorbeeld van André Previn is Leonard Bernstein: “Hij heeft het mogelijk gemaakt je niet in 1 onderwerp te specialiseren. Je hoeft niet langer alleen muziek te componeren voor Broadway films óf te dirigeren. Je kunt álles doen.” In de jaren ’60 is Previn een populair pianist – zowel klassiek als jazz. Soms combineert hij die genres binnen 1 concert. Dan speelt hij voor de pauze bijvoorbeeld een klassiek concert en na de pauze jazz met zijn Trio. Hij transcribeert fascinerende improvisaties van jazzpianist Art Tatum noot voor noot. Hij kan zelf ook heerlijk improviseren. Jazztrompettist Dizzy Gillepsie zegt: “Hij heeft de flow. Veel jazzjongens hebben het niet en zullen het nooit krijgen, maar hij heeft het gewoon.” Hij beleeft veel successen. Het leidt onder meer tot een album met de titel Duet, dat hij samen met Doris Day opneemt.

Maar er zijn ook kritische noten. Zo wordt zijn veelzijdigheid in de wereld van de klassieke muziek niet altijd in dank afgenomen. En jazz-historicus Ted Gioia zei dat Previn jazz gepopulariseerd heeft, dan dat hij een echte jazzpianist was. Previn zei daar zelf over: “Ik heb mijzelf nooit als een jazzmusicus gezien, maar meer als een musicus die soms jazz speelt.”

Dirigent en pianist

In 1963 maakt André Previn zijn debuut bij het St. Louis Symphony Orchestra. Niet lang daarna wordt hij chef-dirigent van het Houston Symphony Orchestra. Hij is daar chef-dirigent van 1967 tot en met 1969. Een jaar eerder krijgt hij ook een aanstelling bij het London Symphony Orchestra. Ondertussen maakt hij in die jaren ook furore als pianist (klassiek en jazz). Hij is vaak chef-dirigent van twee orkesten tegelijk – meestal op twee verschillende continenten. In 1998 blikt hij terug op zijn carrière als dirigent: “Voor iedereen die denkt dat het leven van een dirigent een aaneenschakeling is van limousines en mooie vrouwen, die heeft het mis. Je kunt het beter zo zien: je bent op één plek net niet lang genoeg om je was te doen en je moet hard werken.” Met het London Symphony Orchestra maakte hij veel opnames, onder meer van de Symfoniën van Ralph Vaughan Williams en William Walton. Zijn handelsmerk was Russisch repertoire. Hij nam veel cd’s op met werken van Russische componisten als Sergej Prokofjev, Sergej Rachmaninov en Pjotr Iljitsj Tsjaikovsky.

Klassiek pianist en componist

De vroege opnamen van André Previn is als pianist opgenomen in de “Great Pianists of the 20th century”-serie. Zijn latere opnamen zijn ook geprezen, maar ook bekritiseerd. Zijn techniek was niet zo goed, maar zijn spel klonk fenomenaal. Hij maakte als pianist ook veel live-opnamen. Bijvoorbeeld van de Pianotrio’s van Beethoven met violist Anne Sophie Mutter en cellist Daniel Müller Schott.

Door zijn drukke loopbaan als dirigent en pianist, was het lange tijd stil rondom componist André Previn. Maar in 1985 wordt de stilte verbroken. Hij heeft een pianoconcert geschreven voor Vladimir Ashkenazy.

Later schrijft hij liederencycli voor onder meer Kathleen Battle. Hij schrijft van alles, liederen kamermuziek, maar het hoogtepunt is zijn opera A streetcar named desire.

Privé

André Previn is vijf keer getrouwd en vijf keer gescheiden. Met zijn eerste vrouw Betty Bennet, een zangeres, heeft hij twee dochters. Zijn tweede huwelijk is met Dory Previn. Dat huwelijk wordt ontbonden nadat bekend werd dat André Previn een affaire had met actrice Mia Farrow. Zij trouwden in 1970 en zij hadden 6 kinderen. In 1982 trouwt hij met Heather Sneddon, met wie hij een zoon en een dochter krijgt.
Van 2002 tot 2006 is André Previn getrouwd met violist Anne-Sophie Mutter. Na de scheiding (waar Previn het moeilijk mee had), blijven Mutter en Previn contact houden. Previn omschrijft haar zelfs als zijn beste vriendin. Naar verluidt, bellen zij elkaar elke dag. Previn omschrijft hun relatie als “de scheiding die niet werkte”.