Andreas van Zoelen stelt al zijn 130 saxofoons tentoon: van originele Sax tot speelgoedexemplaar

Ze liggen niet thuis op zolder te verstoffen, die saxofoons van Andreas van Zoelen. Hij speelt er regelmatig op, bijvoorbeeld tijdens zijn concertprogramma L'histoire du Sax, waarin hij samen met pianist Martien Maas zo'n twaalf instrumenten demonstreert uit verschillende tijdperken.

Maar de afgelopen jaren heeft Van Zoelen ook hard gewerkt om ze online tentoon te kunnen stellen. In zijn online saxofoonmuseum kun je ze allemaal aanklikken.

Schuifsax

Zo heeft hij een schuifsaxofoon, die in de jaren '20 was uitgevonden om mensen sneller saxofoon te leren spelen. In die tijd was het instrument razend populair. "Het idee was dat je met die schuifsaxofoon niet met de kleppen in de weer hoefde," zegt Van Zoelen. "Maar in de praktijk is daar niets van waar. Het is misschien wel het moeilijkste instrument uit mijn collectie om te bespelen. Er staan notennamen aan de zijkant, maar die zie je niet als je speelt, dus daar heb je niks aan."

Ook in zijn collectie: een speelgoedsaxofoon, waar je alleen maar in hoeft te blazen en een papieren rol als een speeldoos doet de rest. En een saxofoon zonder kleppen, waarop je boventonen moet creëren met je lippen en tong.

En misschien nog wel belangrijker: ook échte 'Saxen', van de hand van uitvinder Adolphe Sax. Die bedacht de saxofoon in de negentiende eeuw met het doel een verbindend instrument te zijn in het symfonieorkest tussen het hout, koper en de strijkers, vertelt Van Zoelen. "Die eerste instrumenten hadden een warm geluid met veel boventonen. Maar het symfonieorkest heeft het instrument nooit echt omarmd, men was nogal conservatief en beschouwde het orkest al als 'af'. Het geluid van de saxofoon ontwikkelde zich daarna naar een penetrantere toon."

Speurtochten

De saxofoons uit zijn verzameling vond hij tijdens speurtochten in muziekwinkels, die hij tegenkwam op tour overal ter wereld. "Vroeger was dat een heel romantisch gebeuren. Dan kreeg je nog vieze handen van het speuren. Tegenwoordig verschuift het naar online. En nu ik dit online museum heb, schrijven mensen mij ook zelf aan."

Van Zoelen is trouwens niet zomaar een verzamelaar. Hij is professioneel musicus en speelt tenorsax in het Raschèr Saxophone Quartet, opgericht door de beroemde saxofonist Sigurd Raschèr. Hij schreef zelfs zijn proefschrift over de Raschèr-traditie en heeft ook een boek op zijn naam staan over de Nederlandse geschiedenis van de saxofoon.

Als klein jongetje van zes was Van Zoelen al gebiologeerd door de eerste aanblik van een saxofoon in de koffer. Hij krijgt nog steeds kippenvel als hij aan dat moment denkt. "Zoals dat ding daar lag met dat blinkende goud, het mechaniek intrigeerde me. Ik heb een week niet geslapen omdat ik het zo graag weer wilde uitproberen. Iedere keer als ik nu een instrument vind voor mijn collectie, voel ik me weer dat jongetje van zes."

Beluister hieronder een Adolphe Sax uit 1861 met origineel mondstuk, bespeeld door Andreas van Zoelen en begeleid door een historische Erard-fortepiano.