Onderzoek moet oud-Hollandse vioolbouwers uit schaduw van Italiaanse collega's trekken

De stichting, die is vernoemd naar de zeventiende-eeuwse bouwer Hendrik Jacobs uit Amsterdam, heeft maar liefst 450.000 euro ingezameld om de komende drie jaar onderzoek te doen naar de oud-Hollandse vioolbouw. Het geld komt van particulieren en uit fondsen.

"De aandacht is in Nederland altijd gevestigd geweest op de grote meesters uit de schilderkunst zoals Rembrandt en Vermeer", zegt vioolbouwer Hubert De Launay, tevens onderzoeker en oprichter van de stichting. "Maar men vergeet dat deze schilders op straat en op de markt vioolbouwers tegen het lijf moeten zijn gelopen, die – net als zij – streefden naar de hoogste kwaliteit en die hun inspiratie opdeden in een stad waar culturen bij elkaar kwamen, kennis werd uitgewisseld en handelaren uit de hele wereld hun waar verhandelden."

De beste materialen

De Launay: "Aan de gebruikte kleurstoffen, de lakken, het hout en het gereedschap, kunnen we zien dat de Hollandse vioolbouwers over de beste materialen beschikten en bovendien instrumenten onder ogen kregen uit bijvoorbeeld Italië, hoogwaardige instrumenten waardoor zij zich lieten inspireren."

Een van de bekendste bouwers uit die tijd was Hendrik Jacobs. Hij werkte in Amsterdam van ongeveer 1650 tot zijn dood in 1704. Een viool van zijn hand is al bijna 25 jaar in bruikleen bij Maria-Paula Majoor, eerste violist van het Matangi Quartet. "Wij zijn onafscheidelijk. Hij heeft een goede resonantie omdat er veel boventonen meeklinken. Dat maakt dat het zo'n fijn geluid geeft."

Stradivarius of Jacobs?

Tijdens een bezoek aan Cremona, waar de beroemde Stradivari en Guarneri werkten, mocht Majoor op een Stradivarius spelen. "Dat was mooi, maar ik dacht wel: geef mij maar mijn Hollandse viooltje."

Het is volgens Majoor wel bekend onder uitvoerders dat Nederlandse violen net zo goed klinken als de oude Italiaanse. "Een Nederlandse viool uit de zeventiende of achttiende eeuw werd ook wel 'a poor man's Italian' genoemd. Als je geen Italiaanse viool kan betalen, is een Nederlandse net zo goed."

Over haar Jacobs-viool is Hubert de Launay nog niet zo zeker of het wel echt een Jacobs is, vertelt Majoor. "Volgens hem zou het ook best van de hand van stiefzoon Pieter Rombouts kunnen zijn, die met hem een atelier deelde. Ook het instrument van onze altviolist, die van Jan Heefke uit 1774 zou zijn, zou misschien toch van een andere maker zijn."

Het onderzoek van de Hendrik Jacobs Foundation zal gedaan worden door Hubert de Launay en onder meer zijn collega's Wim de Bell en Maarten Hell, met als doel meer licht te schijnen op de oud-Hollandse vioolbouwers.