De meimaand in vijf liederen

1. Robert Schumann – Dichterliebe Op. 48, Im wunderschönen Monat Mai

Dit is gelijk het bekendste lied over de meimaand van dichter Heinrich Heine. In alles hoor je over de schoonheid van de maand: de knoppen die in bloei komen en zingende vogels. En dan ook nog een ontluikende liefde. Robert Schumann zette het gedicht in 1848 op muziek als het eerste van zestien liederen uit de cyclus Dichterliebe. De cyclus vertelt het verhaal van een liefdesaffaire die hoopvol begint in de maand mei, maar al snel een illusie blijkt te zijn. Schumann weet de sfeer van dat eerste lied, waarin alles nog goed is, perfect te treffen. De legendarische bariton Dietrich Fischer-Dieskau voerde Dichterliebe vaak uit. Hij merkte ooit op dat het begin toch anders is dan je als luisteraar verwacht: “Niet met het gevoel van verhevenheid of vervoering dat de tekst suggereert, maar met terughoudendheid en intimiteit”

Dirigent Reinbert de Leeuw schreef een bewerking van het lied als onderdeel van een reeks arrangementen van liederen van Schubert en Schumann. De stukken zijn geschreven voor ensemble en vrouwenstem. De Leeuw schreef het werk voor de Duitse actrice Barbara Sukowa, die het meerdere keren met De Leeuw en het Schönberg Ensemble uitvoerde. De opname won in 2008 een Edison.

2. Ludwig van Beethoven, Mailied op. 52 no. 4

Het lyrische lied Mailied schreef Beethoven op tekst van Johann Wolfgang von Goethe. Ook hier verwijzingen naar de natuur: bloesems, bloemen en gezang van de leeuwerik. En natuurlijk de eeuwigdurende liefde. Door Beethoven met frisheid en spontaniteit op muziek gezet.

3. Franz Schubert, Mailied, D. 129, D. 199

De belangrijke liederencomponist Schubert mag niet ontbreken. Hij schreef twee koorstukken over de meimaand. Op tekst van Ludwig Christoph Heinrich Hölty. Het zijn intieme werken, zowel voor vrouwen- als mannenstemmen. Prachtig om te horen hoe naast die intimiteit ook de emotionele expressie terugkomt, die typisch is voor de Romantiek.

4. Hugo Wolf, Mailied, Op. 13, No. 3

Ook Hugo Wolf geldt als een componist uit de Romantiek, zij het wat later dan Schubert. Net als Schubert staat hij ook bekend om zijn liederen. Misschien ken je zijn Spanisches of Italienische Liederbuch, die hij componeerde aan het eind van de negentiende eeuw. Zijn Mailied (op tekst van Goethe) componeerde hij voor koor.

5. Alexander Zemlinsky, Maiblumen blühten überall

Van heel andere orde is Alexander Zemlinsky. Zijn Maiblumen blühten überall componeerde hij in 1898 voor sopraan en strijksextet. Je hoort stuwende strijkers en dan ineens een zangstem. Het werk is gebaseerd op Richard Dehmels gedicht Die Magd. Een tragisch verhaal over een een minnaar en zijn meisje. Toevallig werkte Zemlinsky's drie jaar jongere leerling Arnold Schoenberg in hetzelfde jaar ook aan een strijksextet, eveneens gebaseerd op een gedicht van Dehmel, maar dan zonder zangstem: Verklärte Nacht. Het was de bedoeling van Zemlinsky om het complete gedicht van Dehmel op muziek te zetten. Maar dat project bleef onvoltooid. Van de vier strofes van het gedicht componeerde hij alleen de eerste twee: Maiblumen blühten überall en In Knospen schoss der wilde Mohn, gevolgd door een instrumentaal fragment.