Stravinsky’s ‘geleende muziek’: Pulcinella

Veel werken schreef de Rus Igor Stravinsky in opdracht – zijn grote balletten De vuurvogel, Petroesjka en Le sacre du printemps en de opera De nachtegaal voor de impresario Sergej Diaghilev, bijvoorbeeld. Maar de Eerste Wereldoorlog brak uit, Stravinsky vestigde zich in Zwitserland, en de twee raakten elkaar kwijt. Stravinsky lag met zijn landgenoot in de clinch over de uitvoeringsrechten van zijn ‘grote drie’ en zette L’histoire du soldat zónder Diaghilev op het podium.

Toch wist de manager de componist te strikken voor een nieuw project van zijn choreograaf Léonide Massine: een ballet over de zeventiende-eeuwse Pulcinella, de grootneuzige Jan Klaassen van Italië. Massine en Diaghilev overhandigden hem een stapel partituren uit een archief: operafragmenten, triosonates, klaviersuites en een cantate. Van Pergolesi, dachten ze, de componist van het beroemde Stabat Mater. Zou Stravinsky dit niet aardig kunnen arrangeren?

Pas na Stravinsky’s dood werd duidelijk dat slechts de helft van de gebruikte muziek werkelijk van de Napolitaanse meester was. De rest was werk van tijdgenoten, onder wie de Nederlander Unico Wilhelm, graaf van Wassenaer.

De beste Pergolesi

Stravinsky ging niet zachtzinnig met zijn geleende materiaal om. ‘Respect alleen blijft steriel, en kan nooit een creatieve factor zijn’, wist hij. Door nieuwe fraseringen aan te brengen, en bovendien ritmische verschuivingen en plotselinge harmonische veranderingen, door onverwachte generale pauzes in te lassen, door maten te verkorten en te verlengen, en door de ‘middenstemmen’ aan te passen, maakte Stravinsky Pergolesi tot zijn eigen, sprankelende muziek.

Uiteindelijk, zo bekende hij aan de dirigent Robert Craft, vond Stravinsky Pulcinella de beste muziek die Pergolesi ooit geschreven had.

NTR ZaterdagMatinee, 3 mei 2025

Orchestre de Chambre de Lausanne

Thierry Fischer dirigent

Hélène Walter sopraan
Luca Bernard tenor
Stephan MacLeod bas

Martin Etudes pour cordes
Martin Suite - Die blaue Blume (orkestratie Bart Visman) (wereldpremière)
Stravinsky Pulcinella (compleet)

Lees meer en bestel kaarten