Luister Reger en Torstensson in de NTR ZaterdagMatinee terug

De Zweed Klas Torstensson woont en werkt in Nederland. Hij componeerde City imprints voor het vierhonderdjarig bestaan van de stad Göteborg, in opdracht van het Göteborg Symfonieorkest. De première daar kon alleen door de coronapandemie niet doorgaan. En zo had de NTR ZaterdagMatinee afgelopen weekend de wereldpremière van het stuk.

Tikken en wrijven met zwerfkeien

Recensent Joep Stapel was positief over werk en uitvoering in het NRC: "Terugkerende motieven, zoals een tetterende toonlader of de zwoele strijkersmelodie, vormden een spannend mozaïek van conflict, ambitie en hoop. Dat het ging om een noordelijk stad – en voor Torstensson de stad van het afscheid, waar hij een halve eeuw geleden op de trein stapte – hoorde je in de zwerfkeien die slagwerkers tegen elkaar tikten en wreven."

Smartengeld

In het korte interview met Hans Haffmans zei Torstensson dat hij erg had genoten van het compositieproces. "Je krijgt smartengeld om zo'n stuk te schrijven. Ik deed er erg lang over: een jaar. Dan is het extra prettig dat je weet dat het niet alleen een première is, maar dat het ook in een ander land, door een ander orkest en door een andere dirigent wordt gedaan."

Het stuk gaat over Göteborg, een stad met een duidelijke Nederlandse link. "De binnenstad heeft een Nederlandse plattegrond en de voertaal van de stad was in de beginjaren Nederlands." De componist vertelt dat het stuk eindigt in de modder, eigenlijk de teloorgang van de stad. "Ik zou het nooit over mijn hart kunnen verkrijgen om een stuk te eindigen met feestelijke fanfares. Ellende en tragiek is een stuk leuker."

Nerveus

"Ik had nooit eerder werk van Torstensson gedirigeerd," zegt Ingo Metzmacher. "Ik luisterde naar wat stukken van hem en ik las hoe hij componeert. Dat vond ik allemaal erg sympathiek. Dus ik stemde ermee in." Hoewel de dirigent al heel wat premières dirigeerde, was het deze keer extra spannend. "Het is echt een heel moeilijk stuk. Hij kent zijn vak tot op het bot. Hij weet precies wat hij wil laten horen. Als het niet allemaal onder elkaar staat, hoor je dat meteen. Dus als ik eerlijk ben, was ik best nerveus voor de uitvoering vandaag. Maar ik ben erg onder de indruk. Het orkest speelde waanzinnig goed."

"Maar ik houd ervan ongebruikelijke programma's te dirigeren", zegt hij. "De bekende stukken kun je overal beluisteren." Voor Metzmacher is het een feest om hier terug te keren. "De NTR ZaterdagMatinee is de beste concertserie in de wereld. Het programma kan werken van Sweelinck of Gesulado bevatten tot aan de huidige tijd aan toe. Dat is uniek en ik houd ervan om er deel van uit te maken."

Een voorbeeld van een onbekend stuk is het Pianoconcert van Max Reger, dat ook op het programma stond. Metzmacher verklaart waarom het weinig wordt uitgevoerd. "Het is extreem moeilijk. Een erg symfonisch werk, zeker in het eerste deel. Dat is taai voor de pianist en eigenlijk voor iedereen. Je vindt weinig pianisten als Marc-André Hamelin. Die is zo toegewijd is aan de muziek van Max Reger. En neemt de tijd om het zich eigen te maken."

Waard te ontdekken

Marc-André Hamelin die ook te gast is bij Hans Haffmans vult aan. "De populariteit van Reger is niet wat het ooit was. Hij heeft ontzettend veel gecomponeerd. Veel meer dan een componist als Rachmaninov. Maar het is het wel ontzettend waard om te ontdekken." De pianist voelt een band met het stuk. "In 2009 heb ik het Pianoconcert opgenomen en eigenlijk ben ik het sinds vorig jaar gaan spelen tijdens concerten met Marek Janowski in Dresden en Berlijn. Het is misschien niet het ultieme meesterwerk, maar het moet gehoord worden."