Wat is de Matthäus-Passion?

Bekijk de bekendste aria uit de Matthäus-Passion: Erbarme dich

Waar gaat de Matthäus-Passion over?

De Matthäus-Passion vertelt het lijdensverhaal van Jezus Christus, vanaf het Laatste Avondmaal tot zijn kruisiging, zoals dat is beschreven in het Evangelie van Matthäus. In de Matthäus-Passion van Bach is Jezus vooral een mens die verschrikking na verschrikking meemaakt: marteling, verraad door zijn dierbaren en een eenzame dood. Een intens verhaal dat nog steeds aanspreekt. Want of je nu gelovig of niet gelovig bent, het verhaal goed kent of niet, of veel of weinig weet over de muziek, de Matthäus zit vol menselijke en emotionele thema's die iedereen herkent. Iedereen kan geraakt worden door de enorme zeggingskracht van Bachs muziek.

Hoe oud is de Matthäus-Passion?

Bach componeerde de Matthäus bijna 300 jaar geleden, voor de kerkdienst op Goede Vrijdag. Maar over het precieze jaar waarin het muziekstuk voor het eerst geklonken heeft, zijn de geleerden het nog niet helemaal eens. Waarschijnlijk vond de eerste uitvoering van de Matthäus plaats tussen 1725 en 1728 of in 1729. Meestal wordt 11 april 1727 als premièredatum genoemd. Zeker is wel dat Bach de Matthäus voor het eerst uitvoerde in de Thomaskirche in Leipzig, waar hij werkte. En in de jaren daarna paste Bach het werk in ieder geval nog een aantal keren aan.

Waarom is de Matthäus-Passion zo populair in Nederland?

Na Bachs dood in 1750 raakte de Matthäus-Passion in vergetelheid. Het zou ruim honderd jaar duren voordat de componist Felix Mendelssohn de Matthäus herontdekte en in Berlijn met overweldigend succes liet uitvoeren. Sindsdien is de Matthäus niet meer weg te denken uit het muziekleven, vooral in Nederland. Al in 1870 klonk de eerste Matthäus-Passion in ons land, en sinds 1899 ging dirigent Willem Mengelberg het werk als vanzelfsprekend jaarlijks uitvoeren in de concertzaal. Dit was het begin van de inmiddels rijke uitvoeringstraditie van de Matthäus: ieder jaar in aanloop naar Pasen zijn er honderden uitvoeringen in Nederland door zowel professionals als amateurmusici.

Om het muziekstuk weer in zijn oorspronkelijke omgeving te laten klinken, namelijk de kerk, werd in 1922 de Nederlandse Bachvereniging opgericht. Inmiddels verzorgen zij al een eeuw de populairste uitvoering van de Matthäus in de Grote Kerk in Naarden op Goede Vrijdag. Het is duidelijk: na bijna drie eeuwen wordt iedereen nog altijd diep geraakt door dit meesterwerk.

Speel mee met Matthäus

Zou je Erbarme dich zelf willen spelen? NPO Radio 4 heeft een prachtige 'Speel mee'-editie samengesteld voor deze beroemde aria uit Bachs Matthäus-Passion. Zo kun je zelf Erbarme dich spelen op blokfluit, saxofoon, viool of een de andere tien instrumenten. Download de bladmuziek en speel mee met de meespeelopnames.

Speel mee met Matthäus