Muziek in een Notendop #39: Wat is metal?

Wat is metal?

Een stoelgangstimulerend ritme, een dreigend ogende en klinkende frontman of vrouw, bloedrode buizenversterkers, een drummer met voeten die sneller stampen dan die van een zenuwachtige eindexamenkandidaat en gloeiende gitaren met een snaartje extra: je bent bij een metalconcert. Om je heen staan je metalmaatjes in t-shirts met de meest exotische bandnamen te genieten van virtuoze solo's, dikke riffs, vette fills en de stratosferisch hoge zang van die ene frontvrouw. Hoe heeft het zover kunnen komen?

We gaan terug in de tijd. Een halve eeuw geleden was de ontwikkeling van de brave rock naar hard rock en acid rock al een feit. Die acid rock, bekend van Jimi Hendrix, werd zo genoemd omdat het gewoon klinkt zoals een LSD-trip voelt. En omdat LSD ook acid wordt genoemd: acid rock. Hard en acid was voor sommige bands niet hard en drugs genoeg meer. Bands als Led Zeppelin, Deep Purple en Black Sabbath draaiden de versterkers van standje 10 naar standje 11, de muziek werd dreigender, stuwender en op het eerste oor agressiever. Maar metal is niet domweg beuken en maaien, want op de decibelgolf surfen songteksten die reflecteren op maatschappij, levensbeschouwing en identiteit. Van anti-oorlogsteksten tot flirten met de duisternis, maar ook white metal met teksten die spreken van het licht van Jezus. Metal als kruispunten van ideeën.

De term metal kent vele vaders. Zo zingt Steppenwolf in Born to be Wild over 'Heavy metal thunder' en sprak een recensent over de muziek van Jimi Hendrix als 'Heavy metal falling from the sky'. En ene Sandy Pearlman noemde de muziek van de band Crawdaddy in 1968 'Heavy Metal'. Deze gozer werd vlak daarna de manager van Black Sabbath. Een Black Sabbath-lid uit Birmingham kon trouwens zijn zware werk in de heavymetalindustrie inruilen voor een zware buizenversterker en een elektrische gitaar. Zodoende, metal. Van Engeland en de Verenigde Staten is het zwaartepunt van de metal verschoven naar Scandinavië. Of het door de aanwezigheid van dat woonwarenhuis komt weten we niet, maar er is een linguistische overlap tussen Ikeakastjes en Scandinavische metalbands.

In de vroegere dagen van de metal hadden musici lang haar om een politiek punt te maken. Tegenwoordig zijn het steeds vaker dode puntjes of een kaalgeschoren of kaalgeworden hoofd. Met al die decibels en imponerende uiterlijkheden zou je niet zo snel een link leggen tussen metal en klassieke muziek. Toch hebben fans van beide genres veel met elkaar gemeen. Uit onderzoek blijkt dat metalheads en klassiekers bovengemiddeld creatief zijn, vrij introvert en rustig, met een antenne voor muzikale expressiviteit en een dramatisch en theatraal karakter. Voeg daaraan toe dat beide groepen ruimdenkend zijn en je begrijpt waarom er best wat wederzijdse liefde is. Metalheads houden van Bach en Bachianen lusten best een metalsolo. Niet dat er in het Concertgebouw nou direct geheadbangd wordt en er bij een metalgig in stilte wordt gewacht op de opkomst van de leadzanger, maargoed. Muziektechnisch zijn er overigens veel overeenkomsten tussen metal en barok. Een orgeltoccata van Bach staat qua melodie en harmonie helemaal niet ver van een gitaarsolo uit de metalhoek. Wie zou wie hebben geïnspireerd? Wat Bach nog niet deed maar metal wel is het toevoegen van distortion aan de gitaar, waardoor een harmonische vervorming optreedt die de metalfan als aangenaam ervaart. Ook het toepassen van een dubbele bassdrum-techniek zorgt voor de kenmerkende metalbeats. Bach was snel met zijn voeten over het orgelpedaal, dus ik vermoed dat hij ook met geen problemen had.

Een paar tips: je kent vast Withing Temptation, The Gathering en Epica wel - Nederlandse metalgrootheden. En Yngwie Malmsteen, met een virtuoos amalgaampje van klassieke vormen en metalen invullingen. En de Tilburgse band Textures met hun geweldige track Awake.

Beluister via Spotify de muziek uit alle afleveringen van Muziek in een Notendop.

Home Muziek in een Notendop