Hoe muziek helpt tegen angst voor de tandarts

In Nederland gaat veertig procent van de bevolking liever niet naar de tandarts. 800.000 Nederlanders vermijden daadwerkelijk de tandarts. Verreweg de meeste mensen zijn bang voor pijn.

Het uit de weg gaan van de tandarts kan leiden tot een aanzienlijke verslechtering van de staat van je gebit. Als je gebit niet gezond is, loop je risico om verschillende lichamelijke kwaaltjes te ontwikkelen. Bovendien wordt de kans dat je een ingrijpendere behandeling nodig hebt steeds groter als je langer wegblijft. Zo'n behandeling kan ook aardig in de papieren lopen als je niet bent verzekerd. Kortom, niet naar de tandarts gaan is niet goed voor je gezondheid én je portemonnee.

Muziek in de wachtkamer werkt kalmerend

Dat muziek kalmerend kan werken is uit meerdere onderzoeken gebleken. Prettige muziek zorgt ervoor dat je bloeddruk daalt, dat je je minder gestrest voelt en dat je minder pijn ervaart na een medische behandeling.

De meeste tandartsen zijn zich ervan bewust dat vrijwel niemand het fijn vindt om plaats te nemen in de wachtkamer. Vandaar dat je vaak een muziekje hoort. Muziek luisteren tijdens het wachten helpt je om je zenuwen in te dammen, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek uit 2015. Een controlegroep luisterde naar rustige pianomuziek en maakte minder cortisol (stresshormoon) aan dan een andere groep die geen muziek te horen kreeg voor de behandeling. Muziek is dus een krachtig afleidingsmechanisme.

Muziektherapie helpt tegen angst voor tandarts

De angst voor de tandarts kan echter zo overheersend zijn dat sommigen mensen nooit plaatsnemen in de wachtkamer. In dat geval kan muziektherapie uitkomst bieden. Er zijn vier manieren waarop muziek kan helpen om angst te beteugelen:

1. Muziek helpt bij een actieve heroriëntatie van aandacht. Vaak kan de patiënt aan niets anders denken dan aan de afschrikwekkende instrumenten die de tandarts gebruikt of aan de pijn die mogelijk optreedt tijdens een behandeling. Muziek kan helpen om de focus te verleggen en je te laten concentreren op andere dingen zoals de omgeving.

2. Muziek helpt bij het reguleren van een regelmatige, diepe ademhaling. Een rustige, regelmatige ademhaling is een voorwaarde om angst niet te laten overheersen. Als je in paniek raakt, klopt je hart sneller en adem je onregelmatiger. Muziek helpt je om je te concentreren om op de juiste manier te ademen, waardoor de angst niet de overhand krijgt. Als je controle hebt over je ademhaling, heb je ook de controle over je angst!

3. Muziek luisteren om een ontspannen houding aan te nemen. Als je zenuwachtig of angstig bent, span je vaak onbewust ook groepen spieren aan. Muziek helpt je om je daarvan bewust te worden en om delen van je lichaam te ontspannen. Zo zit je een stuk relaxter in de wachtkamer of in de stoel. Je bent echter niet meteen af van je spanning, dus vaak begin je met het luisteren naar drukke muziek die past bij de spanning in je lichaam. Door steeds rustigere muziek te draaien, krijgen je vitale lichaamsfuncties, waaronder je hartslag en ademhalingsritme, een seintje dat het allemaal wat minder kan. Zo ontspan je gaandeweg ook meer spiergroepen.

4. Muziek als middel om imaginaire beelden op te roepen. Als je in de stoel van de tandarts ligt, kun je vast meerdere plekken bedenken waar je op dat moment liever bent. Muziek kan je onderbewustzijn helpen om je voor te stellen dat je daadwerkelijk op een andere plek bent. Stel je dus eens voor dat je door een bos of op het strand loopt. Welke muziek vind je daarbij passen? Als je die muziek luistert voor en tijdens de behandeling, dan kun je je makkelijker concentreren op een beeld of situatie waarin je je liever bevindt.

Van welke muziek word je rustig?

Welke muziek handig is voor het uitvoeren van bovenstaande technieken hangt af van de oefening die voor jou het beste werkt. Een muziektherapeut kan patiënten bijvoorbeeld helpen bij het selecteren van sedatieve - rustgevende - muziek, omdat dit soort muziek helpt om een ontspanningsreactie te bevorderen. Maar kalmerende muziek is minder geschikt als je je aandacht actief wilt verleggen. Zo kan iemand het juist fijn vinden om te luisteren naar muziek met tekst, zodat de concentratie zich richt op de songtekst.

Voor het reguleren van de ademhaling en het vinden van ontspanning is klassieke muziek uitermate geschikt. Zorg ervoor dat er geen grote tempowisselingen in voorkomen en dat de muziek juist vrij is van tekst. Je kunt je moeilijker concentreren als de melodie 'alle kanten opgaat' en je brein daarnaast ook tekst moet verwerken. Voornamelijk pianomuziek en muziek met strijkinstrumenten is geschikt om ontspanningsoefeningen mee te doen.

Het allerbelangrijkste is echter dat jij je fijn voelt bij de muziek die je beluistert. Zet dus muziek op waar je een blij en goed gevoel van krijgt. Voor je het weet is het bezoek aan de tandarts weer achter de rug en ben je toch minstens een half jaar van je zenuwen af!

Deze speellijst helpt je om te ontspannen:

Bron: Drexel University, Philadelphia (VS)