Bohemian Rhapsody en opera

In het najaar van 2018 kwam Bohemian Rhapsody opnieuw in de belangstelling na de release van de gelijknamige film. In de biografische productie volg je het levensverhaal van Freddie Mercury (gespeeld door Rami Malek), de excentrieke zanger van Queen. In één van de scènes in de film wordt het nummer Bohemian Rhapsody - geschreven door Freddie - gepresenteerd aan Queens toenmalige platenlabel EMI. De manager weigert het nummer uit te brengen als single; het is te lang, te vreemd en er zit teveel opera in. De vier mannen van Queen lopen boos weg en dreigen het label te verlaten. De realiteit is dat ze nog twee jaar bij het label bleven, maar het klopt dat EMI het nummer niet zag zitten. Radio-DJ Kenny Everett durfde het wel aan en was de eerste die Bohemian Rhapsody op de radio liet horen. Met alle gevolgen van dien...

A Night at the Opera

Freddie Mercury schreef Bohemian Rhapsody in 1975, als onderdeel van het album A Night at the Opera. De plaat werd uitgebracht op 31 oktober van dat jaar. Nadat Everett Bohemian Rhapsody op de radio had laten horen, kwam het nummer vrijwel direct binnen op nummer 1 in Engeland, Australië, Nieuw-Zeeland, België én Nederland. In 1991 volgde er een heruitgave, die ook meteen hoog scoorde. Ze speelden het nummer overigens nooit live - volgens gitarist Brian May was het zinloos om met z'n zessen op het podium een koor van honderden mensen na te bootsen (zie onderstaand fragment uit TweeVandaag voor het interview met May).

Rapsodie

Het nummer bestaat uit zes delen en combineert verschillende muziekstijlen: pop, rock, progressieve rock, hardrock en opera. Deze stijlen samen vormen een rapsodie - een muziekstuk dat bestaat uit contrasterende delen en stijlen, maar toch een eenheid vormt door een terugkerend thema. Je hoort ballades, gitaarsolo's en opera-intermezzo's. Opvallend is dat er vrijwel geen volledige zin wordt herhaald, waardoor er geen refrein is.

Maar waar gaat het over?

Freddie Mercury heeft nooit veel losgelaten over zijn inspiratie voor het nummer. Er wordt geopperd dat Goethes werk Faust een bron van inspiratie was, mede door de vele filosofische elementen in de tekst. Het opvallendste stuk van het lied is het middendeel: het operakoor. Dit koor werd ingezongen door drie leden van de band: Freddie, gitarist Brian May en drummer Roger Taylor. Het inzingen duurde drie weken en in die tijd hebben ze de drie stemmen 180 keer opgenomen, met als resultaat een gigantisch operakoor.

Scaramouche, Galileo en Beëlzebub

I see a little silhouetto of a man
Scaramouche, Scaramouche, will you do the Fandango
Thunderbolt and lightning, very, very fright'ning me
Galileo, Galileo, Galileo figaro magnifico

Het lied is geschreven in een Jeroen Bosch-achtige sfeer, vol interessante en geheimzinnige personages. Scaramouche is een gek ventje dat altijd aan het dansen is. De naam kwam al voor in de Italiaanse commedia dell'arte, waar het stond voor een clownesk personage dat het publiek vermaakte met grimassen en grapjes. Een fandango is een opzwepende Spaanse dans. Galileo is een man die de wereld op zijn grondvesten heeft doen schudden. Hij was de eerste wetenschapper die beweerde dat de aarde niet plat was. En 'figaro magnifico'? Dat klinkt als Italiaans, wat natuurlijk een van dé operatalen is, en Figaro is een bekend operapersonage uit Mozarts Le nozze di Figaro en Rossini's Barbier van Sevilla.

Omdat de tekst van Bohemian Rhapsody begint met een moord, lijkt het operadeel een roep tot de goden om hem te vergeven.

Bismillah! No, we will not let you go
(Let him go) Bismillah! We will not let you go
(Let me go) Ah, no, no, no, no, no, no, no
(Oh mamma mia, mamma mia) Mama mia, let me go
Beelzebub has a devil put aside for me, for me, for me

'Bismillah' is een Arabische spreuk die moslims gebruiken als gebed voorafgaand een goede daad. De volledige spreuk is 'Bismi'llah ir-Rahman ir-Rahiem', in het Nederlands vertaald 'In naam van God, de Barmhartige, de Genadevolle'. Als ook deze spreuk niks uithaalt, lijkt het alsof Mercury het laatste redmiddel probeert: 'Mamma mia', de heilige Maria. De moordenaar lijkt uiteindelijk verloren te zijn, want Beëlzebub, in het Nieuwe Testament de ‘vorst van de demonen’ genoemd, is een andere naam voor de duivel.

Opera of niet?

Is dit deel van Bohemian Rhapsody nou klassiek, of niet? Waarschijnlijk niet, maar het is wel sterk gebaseerd op de klassieke operatraditie. Deze mening wordt door meer musici gedeeld. Pianiste Iris Hond noemde het operadeel in een interview met BN DeStem in 2007 "een parodie". Zelf noemde Freddie Mercury het nummer trouwens een "mock opera". Mock of niet, Bohemian Rhapsody heeft er wel voor gezorgd dat opera weer in de spotlights kwam te staan.

Bron: AVROTROS Klassiek