'Gevlucht om te vechten' toont fascinerend verhaal van Joodse vluchtelingen

21 gevluchte Joodse mannen

De tentoonstelling gaat over 21 gevluchte Joods mannen, die zich in 1944 aansloten bij de Britse luchtlandingstroepen. Zij waren in nazi-Duitsland opgegroeid en moesten in de jaren dertig het land ontvluchten. Ze lieten daarbij vrijwel al hun familie en bezittingen achter.

Enemy aliens

De mannen besloten mee te vechten omdat ze erg gedreven waren, vertelt Weijer. Hun families waren nog in Duitsland en ze hadden de onderdrukking en discriminatie zelf ervaren. Daarom wilden ze graag het regime tot een einde brengen en Europa en hun eigen families te bevrijden. Daarnaast was het voor veel mannen ook een manier was om te ontsnappen aan gevangenschap in Groot Brittannië. Ze werden daar namelijk gezien als een vijandige vreemdeling, Enemy aliens, genoemd. "Het waren Duitsers en er moest wel eerst gekeken waren hoe betrouwbaar ze waren. Er zijn in die tijd veel mensen van Duitse afkomst in interneringskampen gezet”, vertelt Weijer.

"Maar door hun Joodse afkomst was het voor de Britten al snel duidelijk dat ze aan de goede kant stonden in dit verhaal", zegt hij. "Het waren ook gewoon keurige jongens. De meeste waren hoogopgeleid en waren netjes aan de slag in Engeland. Daar was weinig op aan te merken. Uiteindelijk zijn ze vrijgelaten. Waarbij een deel daarvan dat ook voor elkaar kreeg door zich aan te sluiten bij het leger."

Naamsverandering

Zodra ze het leger in gingen, veranderden ze hun naam uit veilgheidsoverwegingen. "Want als ze gevangen genomen zouden worden en ze hadden een Duitse naam of een hele Joodsklinkende naam, zouden ze een extra zware tijd tegemoet gaan."

Die naamsverandering is ook hoe het museum bij de verhalen voor de tentoonstelling terecht is gekomen. De aanleiding van deze tentoonstelling is namelijk een munt die een kogel had opgevangen. Hij was van Hans Schilling, die daarnaast ook een Britse naam had: Harold Bruce. Toen conservator Jory Brentjes erachter kwam dat deze man van Joodse afkomst was, dook hij verder in het verhaal. Na dit in kaart te hebben gebracht, rees al snel de vraag of er meer mannen waren met ditzelfde verhaal. "Na veel onderzoek heeft Jory nog twintig andere mannen weten te identificeren die dezelfde weg hebben afgelegd", vertelt Weijer

Het museum heeft van deze 21 mannen zijn zoveel mogelijk objecten verzameld en met nabestaanden gesproken, zodat de persoonlijke verhalen zo goed mogelijk verteld kunnen worden. Daarnaast wordt in de tentoonstelling ook het overkoepelende verhaal van de onderdrukking in Duitsland verteld.

De tentoonstelling ‘Gevlucht om te Vechten’ is tot en met 25 februari te zien in het Airborne Museum in Oosterbeek.

Meer informatie