Kamermuziek: juist deze muziek hield Wittgenstein voor zichzelf

Het Avondconcert volgt het project op de voet en was in theater De Nieuwe Veste in Breda voor de tweede keer van de partij bij een concert met dit bijzondere repertoire. Vlak voordat de musici het podium op gingen, had cellist Michiel Weidner tijd om een paar vragen te beantwoorden.

Alweer een concert met muziek uit het archief van Wittgenstein. Er is dus écht veel repertoire dat we nog niet gehoord hebben.

Paul Wittgenstein, voor wie de stukken allemaal geschreven zijn, heeft heel veel repertoire voor zichzelf bewaard in zijn eigen bibliotheek. En componisten hebben ook echt veel stukken voor hem geschreven. Josef Labor schreef tien stukken, Franz Schmidt zes – het zijn niet de allerbekendste namen tegenwoordig, maar destijds waren het grootmeesters.

Componisten als Maurice Ravel en Sergej Prokofjev schreven ook pianoconcerten voor hem.

Ja, maar juist de kamermuziek heeft Wittgenstein altijd voor zichzelf gehouden, die wilde hij met niemand delen. Er waren wel pianisten die net als hij aan hun rechterhand geblesseerd waren, maar als die bij hem aanklopten voor repertoire was het antwoord: nee. Hij had de muziek betaald, dus het was zijn muziek en niet voor anderen om te spelen. En ook na zijn dood bleef de muziek verborgen voor de buitenwereld, want zijn weduwe gaf geen toegang tot het archief. Pas toen zij veertig jaar later overleed, werd duidelijk wat voor schat daar verborgen lag.

Jullie hebben zitten grasduinen in die muziek en stelden er al een eerste concertprogramma mee samen. Nu spelen jullie een tweede programma – wat hebben jullie deze keer uitgezocht?

Op het programma staat onder meer de Sonate voor viool en piano nr.3 van Josef Labor. Dat is het eerste stuk dat Labor schreef voor Wittgenstein, nadat hij had gehoord dat Wittgenstein zijn rechterarm verloren was. Op dat moment zat Wittgenstein nog in krijgsgevangenschap, maar toen hij hoorde dat zijn leermeester al werk voor zijn linkerhand schreef, sterkte dat hem in het idee om zijn carrière na de oorlog voort te zetten.

Een sleutelwerk in het oeuvre dus?

Dat zou je kunnen zeggen. Het was in elk geval een enorme stimulans, en bovendien is het ook een heel mooi werk. Heel romantisch, heel negentiende-eeuws. Je kunt wel horen dat Labor nog niet de 20e eeuw in was gestapt.

Daarna spelen we het nieuwste stuk van het programma, The Couple van Marlijn Helder. Dat stuk heeft ze speciaal voor het Wittgenstein Project geschreven.

Jullie zetten de traditie voort.

Ja, we vonden dat we in de geest van Wittgenstein door moesten gaan. Er zijn gek genoeg vrij veel pianisten die geblesseerd zijn aan hun rechterhand, dus nieuw repertoire is altijd welkom.

Jullie maakten een podcast over Paul Wittgenstein, jullie spelen concerten met muziek uit zijn archief, jullie namen zelfs al een album op. Wat is de volgende stip op de horizon?

Dat is de volgende cd-opname. In april gaan we weer de studio in en dan nemen we onder andere het laatste werk van het huidige concertprogramma op, het prachtige Kwintet in bes van Franz Schmidt. Het is een heel dramatisch werk, droevig ook wel. Hij schreef het in de periode na het overlijden van zijn dochter. Somberheid in muzieknoten gevat. Heel mooi.