Twee wereldpremières tijdens het Stiftfestival

Het thema van het Stiftfestival was dit jaar A Mediterranean Voyage, een reis rondom de Middellandse Zee. Tijdens het festival reisden de bezoekers en musici van Cadíz tot Caïro en van Turkije tot Sicilië. En tijdens de bijzondere avond in de Grote Kerk was ook Perzië ineens dichtbij.

Componist Aftab Darvishi werd geboren in de Iraanse hoofdstad Teheran waar ze afstudeerde aan de universiteit. Ze vervolgde haar studie in Amsterdam en Den Haag. Op verzoek van artistiek directeur Daniel Rowland schreef ze voor het Stiftfestival het werk Map of Freedom.

Map of Freedom

“Het is meer dan een jaar geleden dat ik met Daniel over dit stuk begon te praten", vertelt Darvishi voorafgaand aan de première van haar stuk. "Hij vertelde me over het festivalthema van dit jaar, een mooie, kleurrijke reis. Dat inspireerde mij meteen om een stuk te schrijven waarin twee culturen op een of andere manier met elkaar in contact komen. Ik koos ervoor om in elk geval een Iraans instrument toe te voegen aan de orkestbezetting, dat werd de setar, een Iraans snaarinstrument.”

Naast de setar spelen ook viool, cello en mezzosopraan een hoofdrol in het werk. De instrumenten voeren allerlei dialogen, de ene keer gevuld met lichtheid, de andere keer met donkerte. De gebruikte tekst in het werk komt uit poëzie van de hedendaagse Iraanse dichter Houshang Ebtehaj. “In zijn tekst praat hij niet over vrijheid, maar hij gaat in gesprek mét vrijheid. Dat vond ik fascinerend. Tegelijkertijd is het stuk zelf als een reis die begint aan de wat donkere kant en langzaamaan lichter wordt. Uiteindelijk bereiken de instrumenten een gelukkige eindbestemming.”

De invloed van Diskotabel

“Zonder Diskotabel was dit stuk er misschien wel niet geweest”, lacht Daniel Rowland, terwijl hij de volle Grote Kerk toespreekt voorafgaand aan de première van het Tripelconcert van Rembrandt Frerichs. “Tijdens een uitzending waarin we samen te gast waren, ontstond een challenge. Nadat we een jazzy, klassiek stuk hoorden van Nikolaj Kapoestin raakten we in discussie over of zulke noot voor noot genoteerde muziek jazz was. Presentator Lex Bohlmeijer daagde ons toen uit: ‘moeten jullie niet een keer samen wat doen?’ Nu, twee jaar later, is het zover.”

“Daniel was er heel serieus in”, herinnert Frerichs zich. “Niet heel lang na die uitzending belde hij me al op met de vraag of ik een tripelconcert wilde schrijven. Het leuke was dat ik het stuk echt op maat kon maken. Ik ken Daniel als violist en ik bewonder het vuur in zijn spel, hij kan heel poëtisch spelen en ineens ontploffen. Zo kwam ik op de titel voor het stuk, The Ashes Glow, The Sleeping Fire Rises, het is de muzikale verpersoonlijking van Daniel.”

“Het stuk is gecentreerd rondom de cello, die vormt echt het motorblok van het orkest tijdens de muzikale reis. In de toekomst zal Daniels vrouw Maya Bogdanovich die partij spelen, maar tijdens het festival neemt David Cohen de honneurs waar. De derde solist ben ikzelf vanachter de piano. Naast de vurige viool en de virtuoze cello, ben ik de beschouwende filosoof. Ik reflecteer tijdens het spelen op wat de andere musici doen en improviseer daar dan beschouwingen bij. Tijdens de repetities hebben de musici mij steeds andere dingen horen spelen, want als ik zelf achter de vleugel zit vind ik het leuk om ze steeds te verrassen.”

Stiftfestival-oplossing

In het Tripelconcert is de invloed van Perzische muziek voor de goede verstaander soms in het dna te bespeuren. Frerichs laat zich graag inspireren door niet-Westerse kunstmuziek en hij werkte al vaak samen met topmusici uit het Midden-Oosten. Tijdens de première op het Stiftfestival komt daar nog bij dat zanger Mohammad Motamedi halvewerge het concert zijn opwachting maakt. “Het tweede deel van het Tripelconcert moet ik nog schrijven”, legt Frerichs uit. “Daarom kwam Daniel Rowland met een typische Stiftfestival-oplossing: speciaal voor vanavond worden het eerste en het derde deel van het stuk aan elkaar verbonden door een bijdrage van Motamedi.”