Zo klonk het Saariaho Festival, dat nu al wordt getipt als hoogtepunt van 2025

De componist uit Finland maakte naam door elektronische geluiden te combineren met akoestische muziek. Kaija Saariaho was één van de pioniers in de elektronische muziek. Ze verbond graag generaties, jong en oud, maar ook verschillende disciplines.

Laatste werk

Dat zag Fedor Theunisse ook. Hij is de artistiek leider van Asko|Schönberg en gaf samen met het Muziekgebouw invulling aan het festival programma. "In haar laatste werk, HUSH, zie je dat verbinden letterlijk terugkomen. Ze was geïnspireerd door Verneri Pohjola, een jonge trompettist uit de jazzwereld."

Pohjola had alleen nog nooit klassieke muziek uitgevoerd. "Saariaho vond dat hij met zijn trompet en zijn adem iets kon verklanken dat ze in de klassieke muziek niet vond", zegt Theunisse.

Kaija Saariaho overleed op 2 juni 2023, maar was in haar laatste maanden nog druk bezig met haar trompetconcert HUSH. De Nederlandse première daarvan klonk in het openingsconcert van het Saariaho Festival.

Vijfsterrenrecensie

De Volkskrant gaf de volle vijf sterren voor dit concert, met name vanwege de solisten: "Violist Puglia baant zich in het vioolconcert Graal théâtre (1994) een weg door duistere strijkerswolken en bliksemschichten van metalen slagwerk. Binnen enkele minuten spat het vuur van de snaren."

En jazztrompettist Pohjola speelt de laatste paar tonen van zijn stuk "zachtjes en introvert, het is alsof hij de ziel van Saariaho een paar woordjes toefluistert". Volgens NRC is dit concert zelfs "nu al een van de meest memorabele muziekmomenten van 2025".

'Wonderlijk en fijngevoelig'

Fedor Theunisse, programmeur van het festival, beschrijft de muziek van Saariaho als volgt: "Ondanks de complexiteit is het een ongelooflijk mooie en wonderlijke, fijngevoelige klankwereld waar je in kan stappen. Ik omschrijf het zelf niet als een concert, maar als een landschap of een omgeving waar je in kan ronddwalen."

Saariahio trok van Finland naar Parijs en dat beïnvloedde haar muziek. "Ze is door de spectralisten in Parijs terecht gekomen", zegt Theunisse. "Het idee is om in te zoomen op één noot en die middels elektronica helemaal te analyseren. Zo ontdekte ze een nieuwe klankwereld."

Het slotconcert van het Saariaho Festival laat het licht schijnen op de bijzondere vriendschap van cellist Anssi Karttunen en Kaija Saariaho. Vooral met het celloconcert Notes on Light. Asko|Schönberg verrijkt de wereld van Saariaho met een werk van haar laatste 'leerling' Vasco Mendonça en een blik op haar Japanse fascinatie met een splinternieuw stuk van Mioko Yokoyama.