Clara Schumann

Hoe werd Clara Schumann pianist en componist?

In de negentiende eeuw lag het niet voor de hand dat een vrouw een grootse en succesvolle carrière had - en al helemaal niet naast de zorg voor een gezin en de steun aan een grote componist als echtgenoot. Toch gold dit allemaal wel voor Clara Schumann.

Al van kinds af aan werd Schumann omringd door muziek. Haar moeder Marianne was zangeres en haar vader Friedrich pianodocent. Na de scheiding van haar ouders werd de toen vijfjarige Schumann aan haar vader toegewezen. Hij zag hoe talentvol zijn dochter was en besloot haar leven volledig in het teken van muziek te stellen. Friedrich gaf Schumann piano- en compositieles en liet haar behoorlijk veel studeren, soms zelfs ten koste van school.

Dat wierp echter wel z'n vruchten af: op haar negende gaf Schumann al haar eerste concert - en met succes. De jaren daarna toerde ze door Europa en werd ze beroemd van Parijs tot Rusland. Grootheden als Johann Wolfgang von Goethe en Franz Schubert noemden Schumann al vroeg in haar carrière een "getalenteerd en gevierd artiest".

Gedurende haar hele leven bleef Schumann veel optreden als pianist. Dit deed ze niet alleen omdat ze ervan hield, maar ook omdat ze de grootste kostwinner van haar gezin was (Robert verdiende niet veel met componeren). Mensen die haar hadden horen spelen, waaronder Franz Liszt en Edvard Grieg, waren onder de indruk van haar technische vaardigheden als pianist, bezielde interpretaties van de muziek en gevoelige manier van spelen. Naast concertpianist was Schumann vanaf 1878 docent aan het gloednieuwe Dr. Hoch’s Konservatorium in Frankfurt am Main.

Hoe ontmoette Clara Robert Schumann?

Met de muziek kwam ook de liefde in het leven van Schumann. Ze ontmoette Robert Schumann al toen ze 9 was, niet wetende dat hij haar toekomstige echtgenoot zou worden. Robert nam pianolessen bij Schumanns vader, in de hoop concertpianist te worden. Hij woonde zelfs tijdelijk in bij de familie Wieck. Rond Clara Schummans zestiende jaar bloeide de liefde op tussen de twee.

Met Roberts pianocarrière ging het niet voor de wind: door een blessure aan zijn hand moest hij zijn droom opgeven. Voor Friedrich Wieck was dat genoeg reden om faliekant tegen een huwelijk tussen zijn dochter en Robert te zijn. Het leidde zelfs tot een rechtszaak, maar in 1840 konden de twee geliefden eindelijk trouwen. Samen kregen ze acht kinderen.

Hun huwelijk heeft niet lang mogen duren: na zestien jaar overleed Robert. Clara Schumann heeft sindsdien nauwelijks nog gecomponeerd, waarschijnlijk omdat ze haar handen vol had aan het onderhouden van haar gezin. Ook twijfelde ze of componeren wel voor een vrouw was weggelegd: "Geen enkele vrouw heeft het tot nu toe kunnen doen, en waarom zou ik dat wél verwachten?"

Schumann zette zich in voor de nagedachtenis aan Robert door zijn werken en dagboeken uit te geven. Ze zou hem 40 jaar overleven, totdat ze in 1896 stierf aan de gevolgen van een hersenbloeding. Clara Schumann ligt naast haar man begraven op het Alter Friedhoff in Bonn.

Wat was de relatie tussen Brahms en Clara Schumann?

In 1853, drie jaar voor Roberts dood, kwam er een andere bekende negentiende-eeuwse componist op het pad van Clara Schumann: Johannes Brahms. Ze kregen een van de beroemdste vriendschappen uit de muziekgeschiedenis. Clara en Robert waren onder de indruk van zijn muziek en moedigden de nog jonge en onzekere Brahms aan om te blijven componeren. Clara Schumann was de eerste die pianowerken van Brahms publiekelijk uitvoerde, en Robert schreef lovend over Brahms in zijn Neue Zeitschrift für Musik.

Tijdens de laatste jaren van Roberts leven, waarin hij geestesziek werd, was Brahms een grote steun voor Clara Schumann. Ze ontwikkelden een innige vriendschap, waarvan nog steeds niet helemaal duidelijk is of het ooit méér dan vriendschap is geweest. Van Brahms is bekend dat hij verliefd was op Clara Schumann, maar of het wederzijds was, blijft de vraag. Hoe dan ook bleef hun band hecht tot aan het einde van haar leven.