Ruud Bos

Hoe werd Ruud Bos componist?

Wie Ruud Bos zegt, zegt de Efteling, De Fabeltjeskrant, De Fabriek en nog zo veel meer. De muziek van deze veelzijdige componist en musicus is niet meer weg te denken uit het collectieve geheugen van Nederland. Naar eigen zeggen had Bos zijn muzikaliteit voor een groot deel te danken aan zijn opa, die autodidact pianist was, en zijn vader, een klassiek pianist. Het maakte altijd veel indruk op de jonge Bos als zijn vader thuis klassieke stukken van Chopin en Rachmaninov speelde.

Al op de basisschool sloeg Bos voor het eerst aan het componeren. Hij bedacht een melodie voor piano die hij De Karavaan noemde. Bos stelde zich er een karavaan bij voor die uit de verte nadert, langs trekt en weer weggaat; het volume van de muziek werd steeds sterker en nam daarna weer af. Zijn interesse voor muziek die een concreet beeld verklankt was toen al gewekt. “Ik denk dat dit stuk eigenlijk de kiem is geweest van mijn muzikale leven”, heeft Bos gezegd. In 1953 begon hij aan een pianostudie aan het conservatorium in Amsterdam en vervolgde die later bij de Muziekschool van Toonkunst in Bussum. Bos werd ook docent compositie aan het Rotterdams Conservatorium.

Wat componeerde Ruud Bos voor film en televisie?

In de jaren 60 ontstond er steeds meer vraag naar orkesten en ensembles die uitzendingen op radio en televisie live van muziek konden voorzien. Ook Bos richtte een klein orkest op, bestaande uit elf musici: The secret all star band. Onder andere jazz-grootheden als Misha Mengelberg en Piet Noordijk speelden erin. Bos zelf speelde piano en vibrafoon en gaf leiding het orkest, dat van 1964 tot 1969 bestond. Hoewel er in die tijd veel opnames zijn gemaakt, verkeerden die tot voor kort in de vergetelheid. Pas in 2019 werden de opnames uitgebracht op The secret all star band : Studio sessions 1964-1969.

Veel mensen hoorden Bos spelen, waardoor hij steeds vaker als pianist en arrangeur werd gevraagd. Zo kwam het dat hij liedjes schreef voor en in samenwerking met Toon Hermans, Wim Sonneveld, Gerard Cox en Willeke Alberti. Ook bij artiesten als Rudi Carrell was Bos gewild. Zo kwam hij in de televisiewereld terecht – en dat sloot aan bij zijn visie. “Ik ben heel erg van beeld en muziek samen”, aldus de componist. Van Bos' hand zijn tunes voor televisieseries als De Fabeltjeskrant, De Fabriek, Zeg ‘ns Aaa, Dagboek van een Herdershond en Bassie en Adriaan – muziek die bij velen in het geheugen gegrift staat. Ook componeerde Bos veel soundtracks, zoals voor de films Ik Ben Joep Meloen, Naakt Over de Schutting en De Zeemeerman.

De Fabeltjeskrant is één van Bos' bekendste televisietunes. De componist kreeg de tekst van de intro opgestuurd en schreef daar de muziek bij. Van zijn opdrachtgever kreeg hij echter te horen dat de muziek “veel te moeilijk” was geworden. Het hield Bos niet tegen: hij had veel vertrouwen in de tune en wist de opdrachtgever over te halen. Het resultaat: één van de meest herkenbare televisietunes in het collectieve geheugen van Nederland.

Een andere beroemde openingstune van Bos is die van De Fabriek. Deze serie uit de jaren 80 over allerlei intriges rond een suikerfabriek werd door miljoenen kijkers gevolgd. Met zijn muziek voor De Fabriek stond Bos in 2023 op nummer 71 in de Filmmuziek Top 100. Tijdens de uitzending van de toplijst kwam Bos de muziek zelf live aankondigen in de studio van NPO Klassiek.

Welke muziek heeft Ruud Bos voor de Efteling gecomponeerd?

Voor ontelbaar veel mensen is de muziek van Ruud Bos onlosmakelijk verbonden met de Efteling. Zijn sprookjesachtige melodieën brengen verschillende attracties in het pretpark al jaren op onvergetelijke wijze tot leven. Van 1984 tot 1998 was Bos huiscomponist van de Efteling, een rol die begon met Carnaval Festival. Toen Toon Hermans werd gevraagd om muziek te bedenken bij deze attractie, vroeg hij Bos, zijn vaste arrangeur, om een melodie uit te werken. Deze muziek beviel De Efteling zo goed, dat het park de componist ook vroeg om muziek te schrijven bij de attractie Fata Morgana. Hierna componeerde Bos nog de muziek van De Rode Schoentjes, Zwaan Kleef Aan, Droomvlucht, Villa Volta en Vogel Rok.

Bos werd steeds al vroeg betrokken bij projecten voor nieuwe attracties, waardoor hij schetsen en bouwtekeningen te zien kreeg en proefritjes kon maken. De beeldende vormgeving van de Efteling heeft hem naar eigen zeggen altijd geïnspireerd bij het componeren: zodra Bos de schetsen zag, kwamen daar in zijn hoofd meteen klanken en muziek bij op. Nog elke dag is de muziek van Bos onmisbaar voor de magische ervaring van de attracties. Over Fata Morgana zei Bos zelfs: “Zodra je de eerste jungle binnenvaart in het bootje, zit je meteen helemaal in die sfeer. Dat vind ik nog steeds zo mooi! En ik hoop maar dat andere mensen dat ook zo ervaren.”

Welke klassieke muziek componeert Ruud Bos?

Op 21 maart 2023 was Ruud Bos een hele uitzending lang te gast bij Maatwerk. Hij draaide zijn favoriete klassieke muziek plus enkele hoogtepunten uit zijn eigen werk. Speciaal voor de uitzending stuurde hij presentator Sander Zwiep de bladmuziek van een koorwerk op; hij had dit op 19-jarige leeftijd gecomponeerd en teruggevonden in een la. Bos noemde het muziekstuk C’etait en Avril genoemd en tijdens deze uitzending klonk de radiopremière van dit mooie koorwerk.

Beluister de hele uitzending

Franse muziek lag Bos na aan het hart en inspireerde hem ook voor zijn eigen muziek. Hij hield van muziekstukken als het Strijkkwartet van Maurice Ravel en Trois nocturnes van Claude Debussy, dat een enorme indruk op hem maakte toen hij kind was. Daarnaast componeerde Bos ook de Rotterdam Rapsodie voor orkest, waarin hij onder andere Hand in hand, kameraden verwerkte.

Hoewel Bos een groot liefhebber was van klassieke muziek, wat naar eigen zeggen ook in zijn werk te horen was, beschouwde hij jazzmuziek als zijn oorsprong. Al van kinds af aan was hij een groot jazzliefhebber en op de eerste grammofoonplaten die hij ooit kocht, stond jazzmuziek.

Bos kreeg tijdens zijn leven al veel erkenning voor zijn werk. In 1982 ontving hij de Gouden Harp, in 2019 werd hij onderscheiden in de Orde van de Nederlandse Leeuw en in 2021 ontving hij de Buma Oeuvre Award Multimedia voor zijn enorme hoeveelheid belangrijke composities.