Johannes Nicolaas Helstone

Johannes Nicolaas Helstone werd in 1853 geboren op de plantage Berg en Dal in Suriname. Hij groeide op in slavernij. Op de plantage gaven Duitse zendelingen les, die merkten dat Helstone een bijzonder muzikaal talent had. Zo kwam hij in Duitsland terecht en kon hij studeren aan het Conservatorium van Leipzig.

In plaats van zijn internationale carrière voort te zetten, besloot Helstone terug te keren naar zijn geboorteland om de Surinaamse cultuur verder te ontwikkelen. Hij gaf les en was organist van de Lutherse kerk.

Helstone was actief lid van de Hernhutter Gemeente, een stroming binnen het Protestantisme. Hij richtte op 1 juli 1921 samen met enkele anderen Het Hernhutter Comité op.

Ook schreef Helstone essays en bestudeerde hij de Surinaamse taal Sranantongo, waarvoor hij een grammatica ontwikkelde.

Helstone overleed in 1927 in Paramaribo.

Meer over Het pand der goden

De opera Het pand der goden is het bekendste werk van Helstone. Niets aan de première van de opera op 10 mei 1906 voorspelde dat deze opera én de componist ervan in de vergetelheid zouden raken. Het publiek in theater Thalia in Paramaribo was uitzinnig na de première van deze eerste Surinaamse opera. Helstone maakte er een Duitse versie van en ging naar Duitsland om de opera daar onder de aandacht te brengen. Wat er daarna gebeurde - is de opera in Duitsland uitgevoerd, of niet? - is nog altijd onbekend.

Decennia later dook het Duitse manuscript ineens op. Nadat Helstone was overleden, kreeg zijn achterneef, de violist John Helstone, een stapel partituren van zijn oudoom in handen gedrukt. Daar zat ook het Duitse manuscript van Het pand der goden bij. Deze werd na het overlijden van John Helstone in 2023 ontdekt. Er begon een plan te ontstaan om de opera weer op de planken te brengen.

Op 15 februari 2024 was het zover: het werk van Johannes Helstone werd voor het eerst in bijna 120 jaar weer uitgevoerd én later ook uitgezonden op NPO Klassiek.

In 2024 werd er massaal op Het pand der goden gestemd voor de Klassieke Top 400. Het werk kwam binnen op nummer 142.

Het pand der goden vertelt in vijf bedrijven een mythisch verhaal over de jonge held Olindo die zich in de godenwereld waagt om zijn ontvoerde zus te vinden. Luister hieronder naar de overture:

Helstone Fonds

Astrid Helstone (achter-kleinnicht van de componist) en Diederik Burgersdijk richtten het Helstone Fonds op, onder de vleugels van het Concertgebouworkest. Het fonds is opgericht om de muziek van Helstone, zijn leerlingen en andere componisten uit andere voormalige koloniale gebieden uit te voeren en bekend te maken.

Bron: Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren, Concertgebouworkest.nl