50 jaar een muzikale lijn tussen Chili en Nederland

Muziek in ballingschap

'Muziek in ballingschap' is de titel van een boekje dat Patricio Wang samenstelde over de geschiedenis van de Chileense muziek in de periode na de staatsgreep in Chili, deze week precies 50 jaar geleden.

Op 11 september 1973 maakte een militaire staatsgreep een einde aan de linkse regering van de Chileense president Salvador Allende. Allendes revolutie via de democratie kon wereldwijd op veel sympathie rekenen. Verschillende linkse Nederlandse politici én journalisten waren naar Chili gereisd om getuige te zijn van zijn hervormingen om de armoede en ongelijkheid te bestrijden. Na de bloedige coup van generaal Pinochet, die werd gesteund door de Verenigde Staten, zette Nederland de deur wagenwijd open voor Chileense politieke vluchtelingen. Velen van hen wonen nog hier en proberen hun cultuur te behouden, maar de heimwee naar die tijd en hun vaderland is altijd gebleven. Een documentaire hierover is te zien op NPO 2, op woensdag 13 september om 22.20 uur; of online via de website van Andere Tijden.

Eén van die vluchtelingen was de nog jonge compositiestudent Patricio Wang, die na de staatsgreep werd verbannen van het conservatorium van de Universiteit van Chili. Hij kon zijn studie voortzetten aan het Conservatorium van Den Haag, bij Louis Andriessen. In diens ensemble Hoketus was Patricio de vaste gitarist.

Het boekje dat Patricio samenstelde wordt ook gepresenteerd tijdens het tweedaagse minifestival 'Chili-Nederland-Chili 50 jr culturele en muzikale betrekkingen' met de ensembles Amankay en Nieuw Amsterdams Peil, in de Posthoornkerk in Amsterdam, op 16 en 17 september 2023.

Muziek uit Chili in de podcast Latin Impact: Victor Jara

In de podcastserie Latin Impact van Nina Jurna (Latijns-Amerika-correspondent voor de NOS en NRC) kom ookt muziek uit Chili aan bod. In die aflevering praat Nina met Boris van der Spek, correspondent Latijns-Amerika, en oprichter van het Engelstalige media platform Chile Today. Ook in Chili klinkt de muziek als reflectie van de maatschappelijke en politieke realiteit. Dat was al zo in 1973, toen generaal Augusto Pinochet met een militaire staatsgreep de linkse president Allende afzette; er was toen een muziekstroming die de Nueva Canción Chilena heette - zangers die de oude bekende nummers van het Chileense platteland nieuw leven inbliezen, maar die ook enorm geëngageerd waren. Er werd gezongen over de misstanden en over de pogingen van Allende om politieke en sociale hervormingen te bereiken. Een van de bekendste zangers uit die tijd was Victor Jara - hij is door de militairen, kort na de staatsgreep, vermoord. Veel andere zangers uit die geëngageerde hoek zijn toendertijd gevlucht, geëmigreerd naar andere delen van de wereld. Victor Jara echter werd opgepakt, gemarteld en vermoord - de militairen onderkenden en vreesden de invloed van de muziek.

Een stukje geschiedenis

Hieronder oudere opnamen van Ensemble Amankay van Patricio Wang, en een mooi stuk oral history van Bas Andriessen over Hoketus.