Morton Feldman: Piano and String Quartet

Een van de laatste stukken die de Amerikaanse componist Morton Feldman (1926-1987) schreef is Piano and String Quartet, opgedragen aan pianiste Aki Takahashi en het Kronos Quartet. Geen kort werkje: het duurt zo’n 80 minuten om het te spelen, en in die ruim vijf kwartier líjkt er bijna niets te gebeuren. Arpeggio’s in de piano, ogenschijnlijk eenvoudige streken op de vier strijkinstrumenten, geen luide passages of uitbarstingen van ritme en melodie: het is alsof je het akoestische pendant hoort van een lome zomerdag waarop de takken van een boom met kleine blaadjes (laten we een treurwilg nemen, die heeft van die mooie glinsteringen in de takken) zachtjes heen en weer wiegen in een luchtig briesje.

Toch moet je je niet vergissen, vindt de eveneens New Yorkse componist David Lang: elke noot, elke beweging, elke frase dóet er ook echt toe. Elk detail is van belang. Net als bijvoorbeeld in de muziek van Anton Webern - alleen zijn de stukken van Webern vaak ultrakort, terwijl die van Feldman soms extreem lang duren.

Alleen al door de duur, maar ook door het veelvuldig gebruik van stilte in zijn muziek, lijken de composities van Morton Feldman bij uitstek ‘langzaam’. De tijd heeft er geen vat op - je krijgt bij het luisteren het gevoel dat alle klokken zijn stilgezet, alsof de muziek zich afseelt in een ruimte die geen einde kent. Geen melodie die je moet volgen, geen thema met variaties om te herkennen, geen ritme om mee te tikken.

Neem als het je uitkomt eens de tijd. Neem de tijd, parkeer die zolang ergens, en onderga deze wonderlijk mooie muziek van Morton Feldman.