Phill Niblock 1933-2024

Phill Niblock

Op 8 januari overleed in New York, op 90-jarige leeftijd, de Amerikaanse componist, filmmaker en fotograaf Phill Niblock. Niblock was aanvankelijk werkzaam als fotograaf en filmmaker, maar hij raakte gefascineerd door de mogelijkheden van geluid toen hij eens in de bergen, op zijn motorfiets, achter een langzaam rijdende vrachtwagen terechtkwam. Het geluid van de vrachtwagen vermengde zich met het geluid van zijn eigen motorfiets - twee verschillende maar toch op elkaar lijkende, schijnbaar monotone klanken die samen een hypnotiserend effect hadden. Die ervaring zette hem op het spoor van - intuïtief - componeren.

Aan het eind van de jaren ’60 experimenteerde hij met geluidsband, opnamen van lange tonen ‘overdubbend’ in steeds meer op elkaar gestapelde geluidslagen. Vanaf de jaren ’90 met behulp van de computer, waardoor de mogelijkheden verder en verder werden uitgebreid. Doorgaans met niet meer dan één langgerekte toon als startpunt, en met heel geleidelijke, soms nauwelijks waarneembare veranderingen in het eindresultaat: klanktexturen waarin je al luisterend meer en meer gaat horen. Vanaf die tijd, 1968, was hij ook betrokken bij de Experimental Intermedia Foundation in New York, waarvan hij sinds 1985 directeur was.

Samuel Vriezen schreef de toelichting bij een CD die op 2 februari 2024 uitkomt op het Unsounds-label, met opnamen onder meer gemaakt tijdens het Echonance Festival in het Orgelpark in Amsterdam. In die toelichting merkt hij op dat je de muziek van Phill Niblock zou kunnen ervaren als het resultaat van iets als een geologisch proces, eerder dan als iets wat door mensenhand gemaakt is. ‘Laag op laag van rijke klanken, panorama’s die vol zijn van dynamische details, schurend, zingend, bewegend, terwijl het geheel bijna onmerkbaar langzaam verandert. Muziek in het tempo van het vormen van een landschap… Naar deze muziek luisteren is min of meer als wandelen, je gehoor verplaatst zich’ door dat landschap.

En niet zomaar een landschap; een landschap dat het hele lichaam van de wandelaar in een oor wenst te veranderen: "You should play the music very loud. If the neighbours don't complain, it's probably not loud enough,” schreef Phill Niblock eens over een opname van zijn werk. Een aanbeveling die we met enige voorzichtigheid maar toch van harte overnemen: de muziek van Niblock moet je ondergáán, erin opgenomen als een wandelaar in een landschap.

• De officiële website van Phill Niblock vind je hier
• Een obituary op de site van The Quietus
• Een i.m. van René van Peer is te lezen in Gonzo Circus
• Hier is de website van Unsounds, waarop de nieuwe CD uitkomt op 2 februari
• Info over het Echonance Festival
  

over het heideveld klinkt in de radio-uitzending van 13 januari:

Erik Bosgraaf & Cordevento

Ustad Noor Bakhsh; Doshambay

Les Itinérantes

Biliana Voutchkova

Hiroshi Yoshimura: Water Copy Water Copy