Wat is de kracht van een Engelse carol?

"Het ultieme kippenvelmoment", zo omschrijft Hanna Rijken het wanneer je de trebles hoort in een carol. "Het is de specifieke klank van zo'n koor. Dat komt doordat je de sopranen hoort, de trebles. Dat zijn jongensstemmen, alhoewel het tegenwoordig ook steeds vaker meisjesstemmen zijn." Toch wordt de klank ook door andere stemmen bepaald. "Door de alten bijvoorbeeld. Die worden in Engeland gezongen door de hoge mannenstemmen en in Nederland vaak door de lage vrouwenstemmen. De hoge mannenstemmen maken dat er heel veel boventonen zijn. En dat gecombineerd met wat ik altijd noem ronkende bassen. Bijna operastemmen haast. Dat allemaal samen maakt die typische klank."

Thema's

Volgens Rijken zijn er twee onderwerpen die in veel carols terugkomen. "Het eerste thema is de komst van het kind in de kribbe. Dan gaat het dus over de stal, de os en de ezel. En de engelen die in de kerstnacht zingen. Maar de wederkomst zit er ook in. Dus dat Christus zal komen en alle tranen in de ogen zal wissen. En dat er vrede is. En alles zal zijn, zoals het zou moeten zijn. Die thematiek komen we ook in veel carols tegen. Juist in deze donkere tijd waarin er polarisatie en oorlog is, willen mensen dat visioen van vrede, liefde en warmte zingen."

Populariteit van carols

Rijken onderzocht waarom carols hier eigenlijk zo populair zijn. "Met stip bovenaan staat de schoonheid. In samenhang met sacraliteit, want mensen zeggen: als ik het allemaal samen hoor dan gebeurt er iets met mijn ziel. Die wordt opgetild en mijn hart verwarmd." De populariteit heeft voor een deel ook te maken met de Engelse koorcultuur, die heel anders is dan de Nederlandse. "In Engeland is natuurlijk al bijna vijfhonderd jaar koortraditie. Componisten schrijven altijd weer stukken voor liturgische vieringen. In Nederland hebben wat dat betreft een achterstand. Hier was heel lang geen volkszang in de diensten toegestaan. En daarom schreven componisten ook geen koormuziek. Daarom moeten we het hier echt van de Duitse - of Engelse traditie hebben."

Volgens Rijken spreekt de Engelse traditie steeds meer mensen aan. "We zien dat die traditionele kerstzangavonden vaak vervangen worden door zo'n Engels festival. Dat heeft ermee te maken dat mensen er heel erg door aangesproken worden. Die klank heeft iets heel lichtvoetigs, maar is ook kordaat en energiek. Daar worden mensen blij van."

Wil je nog meer weten over muziek rond kerst? Voor de podcastserie De Ongelooflijke Podcast van NPO Radio 1 (EO) dook Hanna Rijken met Stefan Paas in de geschiedenis van de kerstmuziek.

Op vrijdag 22 december geeft Graham Ross, director of music van The Choir of Clare College, Cambridge aan studenten en alumni van het Rotterdams Conservatorium Codarts een masterclass. Dat is tussen 11:30 uur en 13:30 uur en deze masterclass is vrij toegankelijk. 's Avonds geeft Graham met zijn koor een carolconcert in de Grote Kerk Dordrecht. Lees meer informatie