De oorsprong van kerstcarols in 5 weetjes

1. Het woord 'carol' komt uit het Latijn

Waarschijnlijk is het woord 'carol' afkomstig van het Latijnse 'carula', een kringdans. Oorspronkelijk werden carols dus niet alleen gezongen, maar ook gedanst. Eerst waren de volksliederen verbonden aan de verschillende seizoenen, maar uiteindelijk is alleen de wintertraditie van de carol overgebleven.

2. Franciscus van Assisi veranderde de taal

De carols hebben hun huidige vorm gekregen door de heilige Fransiscus van Assisi. In 1223 zette hij in een grot een kribbe neer met een os en een ezel erbij. Zo wilde hij aan alle aanwezigen laten zien hoe arm Jezus was toen hij ter wereld kwam. Daarbij zong Fransiscus geen liederen in het Latijn, maar in de eigen taal, zodat ook ongeletterde toeschouwers zijn boodschap zouden begrijpen. Vanaf dat moment werden carols in allerlei landen in de landstaal gezongen.

3. De eerste carols zijn eeuwenoud

'Caroles of Cristemas': deze oude schrijfwijze geeft laat zien dat de kersttraditie van carols al lang bestaat in Engeland. Om precies te zijn komt de vroegst bekende bron met carols uit 1426. In dat manuscript staan maar liefst 25 'caroles', gepubliceerd door John Audelay, een kapelaan en dichter uit Shropshire. Of de teksten uit dit manuscript echt van Audelay zelf zijn is niet bekend, maar hij wordt door deze bron wel beschouwd als een van de grondleggers in de geschiedenis van de carol.

4. Sommige melodieën komen uit de Middeleeuwen

Niet alleen de teksten, maar ook de melodieën kunnen eeuwenoud zijn. Sommige zijn al in de Middeleeuwen of Renaissance geschreven. Omdat er toen met een ander toonsoortensysteem werd gecomponeerd dan bij latere klassieke muziek, klinken deze oude liederen soms een beetje anders. Dat geeft die oude carols hun kenmerkende geluid. En dat roept bij ons meteen dat kerstgevoel op.

5. In de negentiende eeuw werden carols herontdekt

Opvallend veel Engelse carols zijn in de negentiende eeuw geschreven. Maar dat is eigenlijk niet zo gek. Er werden toen namelijk veel carols verzameld en gemoderniseerd. Men raakte in de liederen geïnteresseerd, omdat de nationale identiteit een groot onderwerp was in de kunst - en volksliedjes werden in veel Europese landen als typerend beschouwd voor die identiteit. In feite hebben de Engelse carols nog steeds die eigenheid: als je ze hoort, denk je meteen aan Engeland.

Nog meer weten over carols? Beluister dan de aflevering Kerstmuziek van de podcast Vraag het aan Francis.