‘Als ik die klank wilde, had ik om een verkeersopstopping gevraagd’ – Georg Solti’s compromisloze oor voor perfectie

Vroege jaren: van pianist tot dirigent

Solti’s wortels liggen in de Hongaarse hoofdstad Boedapest, waar hij studeerde aan de Franz Liszt Academie bij onder anderen grote namen als Béla Bartók, Ernő Dohnányi en Zoltán Kodály. Solti begon als pianist en gaf zijn eerste concert op zijn twaalfde. Zijn technische beheersing en analytisch gehoor vormden de basis voor zijn benadering van het dirigeren. Vanwege zijn Joodse achtergrond moest Solti in 1939 Hongarije ontvluchten voor het naziregime. Zijn carrière kwam tijdelijk tot stilstand, maar na de oorlog maakte hij een bliksemstart.

Op weg naar het wereldpodium

Zijn eerste grote successen als operadirigent kwamen in de jaren veertig en vijftig in München en Frankfurt. Solti verwierf faam als een vernieuwer met een uitzonderlijk scherp gehoor voor balans en dramatische timing. In 1961 werd hij muzikaal directeur van het Royal Opera House, Covent Garden. Zijn interpretaties van Wagner, Strauss en Verdi uit deze tijd behoren tot de beste uit de operageschiedenis.

Chicago en de gouden jaren

De ware triomf kwam met zijn benoeming in 1969 tot muziekdirecteur van het Chicago Symphony Orchestra. Een gouden tijdperk brak aan: onder Solti’s leiding groeide het orkest uit tot een van de beste ter wereld. In Chicago werd hij niet alleen een muzikaal leider, maar ook een cultureel icoon.

Zijn werkethiek was berucht. De kale Hongaar kreeg niet voor niks de bijnaam the screaming skull, de schreeuwende schedel. Tijdens repetities eiste hij namelijk het uiterste van musici. Toen koperblazers hem ooit een iets te rauwe passage voorschotelden, was zijn reactie legendarisch: “If I wanted that sound, I’d ask for a traffic jam.” Als ik die klank wilde, had ik wel om een verkeersopstopping gevraagd.

Klik op de video hieronder en zie Solti in actie tijdens een repetitie:

Meer Grammy’s dan wie dan ook – tot Beyoncé

Solti was een van de meest opgenomen dirigenten ooit. Zijn beroemdste opname, Wagners Ring des Nibelungen, wordt nog steeds gezien als een mijlpaal in de opnametechniek en in de Wagner-traditie. Georg Solti heeft maar liefst 31 Grammy Awards gewonnen. Dit was een record, tot Beyoncé in 2023 haar 32e Grammy won. Alle prijzen won hij in de klassieke categorieën.

Karakter en erfenis

Solti stond bekend als intens, direct en soms moeilijk. Toch werd hij ook geroemd om zijn humor en menselijkheid. Toen BBC-journalist Valerie Pitts hem ooit interviewde, opende hij de deur gehuld in handdoeken en zei: “Lieverd, neem me niet kwalijk... Denk je dat je mijn sokken ergens zou kunnen vinden?” Het interview ging door, de vonk sloeg over, en Valerie werd zijn vrouw.

In zijn latere jaren trad hij vaak op als mentor voor jonge dirigenten en orkesten wereldwijd. Zijn liefde voor muziek kende geen grenzen en hij bleef tot aan zijn laatste dagen actief dirigeren.

Solti overleed in 1997 op 84-jarige leeftijd tijdens een vakantie in Frankrijk.