Pianist Maria Tipo (1931-2025) stond bekend als de 'Napolitaanse Horowitz'

Bezoeken aan Nederland

In 1988 trad ze op in Nederland, voor de serie Meesterpianisten in Het Concertgebouw. Volgens organisator Marco Riaskoff was die avond "onvergetelijk, ze speelde de Goldbergvariaties van Bach zo eerlijk en onopgesmukt".

Ook in de Matinee op de vrije zaterdag (VARA) maakt ze in dat jaar haar opwachting. Ze soleerde in Mozarts Twintigste Pianoconcert. Volgens de recensent van het NRC Handelsblad die erbij was, oogstte ze veel succes: "Een gedenkwaardige uitvoering, want Tipo stond achter haar visie en werkte deze consequent uit."

Voorvechter van Scarlatti's muziek

Maria Tipo’s opnamen van Johann Sebastian Bach en Domenico Scarlatti zijn voor de eeuwigheid. Net als Vladimir Horowitz brak zij een lans voor Scarlatti. Daar verdiende ze haar bijnaam aan.

Arthur Rubinstein noemde haar "het meest uitzonderlijke talent van onze tijd". En collega-pianist Martha Argarich beschreef haar als "sensationeel".

Bliksemstart

De uitzonderlijke muzikaliteit van Tipo werd al in haar tienerjaren duidelijk. Als 16-jarige nam ze in 1948 deel aan het Internationale Muziekconcours in Genève. Ze was de beste – al kreeg ze de tweede prijs en hield de jury de eerste prijs op zak. Een jaar later deed ze weer mee en won ze de eerste prijs alsnog. Ook bij de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd viel ze op; ze eindigde in 1952 op de derde plek.

Ze had een bliksemstart met een rijkelijk gevuld tourschema dat haar over de hele wereld bracht. Ze trad meer dan 300 keer op in Amerika. Haar eerste opname, een elpee met 12 sonates van Scarlatti, werd door het Amerikaanse blad Newsweek "de meest spectaculaire opname van het jaar" genoemd.

Hierna besloot Tipo zich op Europa te concentreren. Ze trouwde en kreeg een dochter, en stortte zich ondertussen in het concertleven in Europa. Daarnaast legde ze zich steeds meer toe op lesgeven.

Genereuze docent

Als docent aan het conservatorium in Genève leidde Tipo onder meer Nelson Goerner op. In een interview met Vancouver Classical Music haalt hij herinneringen op aan die tijd: "Als docent was ze een interessante combinatie tussen de nieuwe en de oude methode, maar ze bezat vooral een natuurlijke autoriteit. Ik herinner me dat ze zei dat ik bang moest zijn als ik voor haar speelde. Aan de andere kant had ze een hele hoop warmte en generositeit."

Maria Tipo deed hem een bijzondere geste. Toen ze vond dat Goerner er klaar voor was, schoof ze hem naar voren als vervanger voor één van haar eigen concerten. Maar wat bleek? Op de avond zelf zat Tipo in de zaal tussen het publiek om naar haar pupil te luisteren.