Pianist Emanuel Ax: 'We zijn gewend geraakt aan de revolutionair Beethoven'

"Dat is een moeilijke vraag", begint Emanuel Ax. Volgens hem is het lastig om aan te geven wie de meest vooruitstrevende was van de revolutionaire componisten Ludwig van Beethoven en Arnold Schönberg. De twee die op het programma staan bij zijn recitals in Nederland.

Revolutie

Ax ziet in Beethoven en Schönberg eerder vooruitstrevende componisten die van elkaar verschillen. "Beethoven was meer revolutionair dan welke componist ook en werd verkeerd begrepen door zijn collega's. Aan de andere kant Schönberg, die ontwikkelde een geheel nieuw muzieksysteem. Iets wat ik terzijde laat liggen tijdens mijn recital. Maar het was wel een ongelofelijke revolutie. Het duurde jaren voordat andere componisten het konden volgen." Ook de tijd waarin ze leefden maakt het volgens Ax niet makkelijk om zich uit te spreken over de meest revolutionaire componist. "Beethoven is al 200 jaar onder ons, we zijn een beetje gewend geraakt aan hem."

Hoe dan ook, Ax laat de revolutionaire kant zeker terugkomen in het recital. "Wat ik laat horen is meer de pianistische revolutionair Beethoven. Het is natuurlijk hele dramatische muziek en pianistisch gezien zijn het hele moeilijke stukken. En dan heb ik het vooral over de grote klank vergeleken met de componisten daarvoor. En Schönberg was toch een beetje de erfgenaam van Brahms. Eigenlijk een romanticus. Wat hij doet met harmonieën is zo ongelofelijk vernieuwend geweest."

Romantische muziek

Volgens Ax hoeven de beide componisten niet per se bij elkaar te komen tijdens het recital. "Het is gewoon een voortzetting van Duitse romantische muziek. Je kunt luisteren naar Schönberg zonder aan het systeem te denken. Het is echt een romantische componist. En dat geldt ook voor Beethoven. De Pathétique-sonate en de Appassionata, die beide op het programma staan, zijn zeker romantische stukken."

Ax ziet Schönberg niet als een lastige componist. "De naam Schönberg schrikt mensen af, maar dat is niet terecht. Dit jaar is zijn 150ste verjaardag. Dus hij is al heel lang onder ons. Dus dat betekent dat er nog steeds mensen zijn die zijn muziek graag uitvoeren en ernaar luisteren. Ik houd ervan. En zie het niet als een plicht om hem op het programma te zetten."

De pianist kijkt uit naar de recitals en biecht op waar hij zich het meest op verheugt. "In Amsterdam houd ik enorm van het Concertgebouw. Eigenlijk houd ik van alles in Nederland en in het bijzonder van bitterballen. Daar ben ik echt een grote fan van."

Op zaterdagavond 2 december speelt Emanuel Ax onder meer muziek van Beethoven en Schoenberg in de Stadsschouwburg De Harmonie te Leeuwarden. Lees meer info. Op zondagavond 3 december volgt hetzelfde programma in de serie Grote Pianisten in het Amsterdamse Concertgebouw. Lees meer info