Waarom vervangen ze concertvleugels al na 10 jaar?

Crowdfunding

De mechanieken van vleugels zitten veel complexer in elkaar dan bij veel andere instrumenten. Bij gewoon gebruik zal de slijtage nauwelijks opvallen, maar "pianisten van het hoogste kaliber eisen de best mogelijke technische staat", vertelt Joram Ish-Hurwitz.

De grote wereldsterren willen alleen op vleugels spelen jonger dan 10 jaar. "We moesten vleugels huren als er een toppianist kwam", geeft Ish-Hurwitz aan.

Dus kopen SPOT Groningen en het Noord Nederlands Orkest samen een nieuwe concertvleugel. Dat heeft wel een prijskaartje. Ze zoeken €100.000 en proberen dat op te halen uit private fondsen, van kleine donoren tot grote sponsers met een crowdfundingsactie. De teller staat met nog 5 dagen te gaan op 95% van het bedrag.

Net als cognac

We vroegen Michel Brandjes, pianotechnicus bij Het Concertgebouw, waarom een concertvleugel al na tien jaar aan vervanging toe is. "Een vleugel wordt met de jaren voller en dieper, net als een cognac", zegt hij. "De basnoten worden mooier."

Waarom de vleugel dan toch het veld moet ruimen in de grote zaal? Dat heeft te maken met de hoge noten, want die prikken minder scherp door het orkest heen. Brandjes: "De dis-kant, de rechtertoetsen van de piano, klinken horizontaler. Het effect van een 'laserbeam', dat neemt wat af."

Na tien jaar komt een concertvleugel heus niet bij het grofvuil te staan. Volgens Brandjes worden de verouderde instrumenten doorgeschoven naar kleinere zalen, want deze ‘bredere’ klank werkt beter voor kamermuziek. De veertig jaar oude vleugel bij SPOT Groningen voldoet alleen echt niet meer voor concerten, en ruilen ze in bij Steinway.

Inruilen

Volgens Joram Ish-Hurwitz, artistiek leider van SPOT Groningen, levert dat inruilen een substantieel bedrag op. Hij geeft ons een blik in de praktijken in de industrie, want Steinway krijgt dat op een kunstmatige manier voor elkaar. "Dat komt omdat ze nieuwe vleugels elk jaar 4% duurder maken. Daardoor is een oude vleugel waardevast."

De nieuwe concertvleugel is al geselecteerd: een Steinway D. "We kregen zeven vleugels om uit te kiezen", geeft Ish-Hurwitz aan. "Ondanks dat ze met hetzelfde procedé zijn gemaakt, verschillen ze allemaal van elkaar."

Welke het is geworden? "De vleugel moest boven een romantisch orkest uitkomen en toch mooi blijven. Eén stak er met kop en schouders bovenuit, die bleef in alle registers en dynamieken zeggingskracht behouden. Dat was niet bij alle piano's zo."

Toets adopteren

SPOT Groningen wil zich met deze aankoop "blijven meten met de beste vijf klassieke concertzalen van Nederland". Ze delen het instrument met het Noord Nederlands Orkest, wiens vleugel inmiddels met 15 jaar inmiddels ook 'te oud' is.

Joram Ish-Hurwitz wilde graag het publiek betrekken bij de nieuwe vleugel. Niet alleen voor het geld, zegt hij. "Als bezoeker, als donateur, krijg je eigenaarschap. Je kan een toets adopteren bijvoorbeeld. Dan zit je in de zaal en voel je: die noot, die is van mij. Dat gevoel heeft echt een meerwaarde."