Barokspecialist Ton Koopman in podcastreeks Hollandse Helden

Nieuwe aflevering over interpretaties

De net uitgebrachte vijfde aflevering staat helemaal in het teken van de interpretatie van muziek. Hoe ontstaat een visie op een werk? Ook antwoord op de vraag waarom Bach op klavecimbel gespeeld moet worden. En dus niet op een moderne vleugel.

Tegen de middelmaat

"Bach was een mens van de tijd. Ik geloof helemaal niet dat hij een vijfde evangelist was. Hij was een gelovig mens. En dat is het. Precies zoals iedereen dat was. Je moet Bach niet zien als curieuze figuur. Het was een mens van vlees en bloed. Hij kon bijvoorbeeld heel boos worden als dingen op repetities slecht gingen. Voor een genie als Bach bestond geen middelmaat. Het allerbeste was nog net goed genoeg."

Expressief op klavecimbel

"Ik vind het belangrijk dat als je een klavecimbel bespeelt, het instrument niet de beperking toont die het vaak heeft. Het instrument heeft zulke slechte namen gekregen zoals spijkerkist. Inventief bedacht, maar het klavecimbel moet de dynamische en emotionele mogelijkheden hebben. En dat alles in een kleiner bestek dan de piano."

"Vaak wordt gedacht dat als je dynamiek wil hebben, je piano moet spelen. Dat je alleen op dat instrument hard en zacht kunt spelen. Een klavecimbel heeft terrassendynamiek zoals dat heet. Je kunt van het ene klavier naar het andere gaan, koppelen en nog een register toevoegen. En dat is het. Maar dat je met je vingers wat moet doen is ook heel belangrijk. Je moet het maximum en het minimum uit het instrument halen. Het instrument heeft nodig dat je je expressie kunt gebruiken."

Beluister Ton Koopman op het klavecimbel

Ton Koopman staat bekend om zijn eigenzinnige en originele interpretaties, die soms verrassend en controversieel zijn, maar altijd goed onderbouwd en overtuigend. En natuurlijk is er altijd ruimte voor zijn humor en relativeringsvermogen. Hij is een musicus die niet alleen speelt, maar ook vertelt, uitlegt en vermaakt.

Bach-freak

Hij is vooral bekend om zijn uitvoeringen en opnames van de werken van Johann Sebastian Bach. “Ik ben een Bach-freak, dat is duidelijk. Bach is mijn eerste liefde, en dat zal altijd zo blijven.” Zo zegt hij in een interview met het NRC (2000). Een belangrijk wapenfeit: in 22 jaar tijd nam hij met zijn Amsterdam Baroque Orchestra & Choir de complete cantates op. Voor dit project ontving hij onder meer een ECHO Klassik. In 2004 werd aan hem de VSCD Klassieke Muziekprijs toegekend en in 2017 mocht hij de Edison Klassiek Oeuvreprijs in ontvangst nemen.

Na Mozart niets meer gebeurd

De Nederlandse muziekcultuur is belangrijk voor Koopman. Hij heeft als uitvoerend musicus veel gedaan voor de herontdekking en waardering van Nederlandse componisten, zoals Jan Pieterszoon Sweelinck, Constantijn Huygens en Unico Wilhelm van Wassenaer.

"Ik trek de lijn bij Mozarts dood. Daarna is er niets meer gebeurd wat mij interesseert.” (The Guardian 2006). En gelukkig maar, want Ton Koopman houdt juist die oude muziek levend en actueel. Als barokspecialist staat staat hij net net zo makkelijk voor de Berliner Philharmoniker als voor zijn eigen Amsterdam Baroque Orchestra.

In een interview met Trouw (2018) geeft hij een inkijkje: “Ik ben geen purist, maar een realist. Ik probeer zo dicht mogelijk bij de bedoelingen van de componist te komen, maar ik ben me ook bewust van de verschillen tussen toen en nu. Ik wil geen museumstukken spelen, maar levende muziek.” Hij heeft veel aandacht voor de context en de betekenis van de oude muziek, die hij verbindt met de hedendaagse cultuur en actualiteit.

Meer over Ton Koopman op NPO Klassiek