Aderlating in de cultuursector: wereldwijd tien miljoen banen verloren
- Klassiek
- Aderlating in de cultuursector: wereldwijd tien miljoen banen verloren
Volgens het nieuwe rapport van UNESCO over het mondiale cultuurbeleid verdween in 2020 maar liefst 30 procent van alle banen in de culturele en creatieve sector. Dit kan voor het grootste deel verklaard worden door de effecten van de coronacrisis, maar ook door dalende investeringen van overheden in de creatieve industrie. De cijfers in Nederland lijken minder zwaar uit te vallen.
De tien miljoen banen hebben betrekking op meer dan de uitvoerende muzikanten en theatermakers. Het omvat ook de producenten, zalen en technici die betrokken zijn. De gehele cultuursector staat voor 3,1 procent van de wereldwijde economie.
Verschuiving in Nederland
Volgens de UWV-prognoses van 2021 daalde in Nederland het aantal banen in de sector cultuur, sport en recreatie met ongeveer 4 procent. Olav Velthuis, hoogleraar in de economische sociologie aan de UvA, verklaart het verschil door de coronasteun die de Nederlandse overheid verleende. Veel banen konden zo in stand gehouden worden ondanks het omzetverlies.
De cijfers in de cultuursector staan in groot contrast met de wereldwijd groeiende economie. Ook de economische groei van Nederland in 2021 heeft de coronaschade van 2020 ruimschoots goed gemaakt, werd vandaag bekend.
Wat verder opvalt in Nederland: tegenover het vaste banenverlies neemt de ondernemerschap in de cultuursector juist toe. In de kunsten nemen de makers nu zélf het initiatief om projecten en organisaties op te zetten, al dan niet gedwongen door omstandigheden. Het aantal kunstbedrijven met twee of meer werkzame personen nam tussen januari 2020 en oktober 2021 toe met 4 procent. Of deze ontwikkeling wenselijk en duurzaam is, blijft de vraag.
foto: CBS
Bedrijven in culturele en creatieve sector (CBS)
De cultuur dragen
Deze verschuiving bevestigt in ieder geval het standpunt van Arjo Klamer, voormalig hoogleraar Economie van Kunst en Cultuur aan de Erasmus Universiteit. De cultuursector staat volgens hem bekend om zijn veerkracht: "Het is niet nodig om je blind te staren op het aantal banen, dat geeft meer aan hoe het georganiseerd is."
Voor Klamer nodigt het enorme wereldwijde banenverlies uit om te reflecteren op de waarde van kunst.
Juist nu is een verantwoordelijkheidsgevoel nodig vanuit de samenleving, de mensen zelf, om de cultuur te dragen. Maar dáár zit de klad in.
Braindrain
Volgens de Cultuurmonitor, waarin nauwgezet de ontwikkelingen en onderzoek op cultuurbeleid wordt bijgehouden, hebben veel werknemers inmiddels aangegeven de muzieksector te verlaten. Er is zelfs sprake van een 'braindrain'. De vraag is of die lange termijn effecten sterker blijken dan de veerkracht en publieke betrokkenheid.
Nu de zalen weer opengaan, staat voor makers én bezoekers een spannende tijd te wachten...
