Bijzondere Faust-vertelling in OperaLive

Hoe kwam je op het idee om een project met leden van de DNO Studio te doen?

Producent Bas Hagemeijer en ik willen graag kunstenaars een podium geven in deze barre tijd waarin niets mogelijk is. Bij het Avondconcert gebeurt dat ook op zeer regelmatige basis. Er wordt links en rechts gestreamd, maar er kunnen ook zo veel bijzondere dingen op de radio.

Rosemary Joshua van De Nationale Opera Studio was op zoek naar een artistiek project voor de leden van haar Studio. We zijn daarover al een jaar in gesprek, omdat we aanvoelden dat de vernietigende kracht van COVID-19 heel groot zou worden. We hadden de steun in de rug nodig van zowel DNO als NPO Radio 4. Die kwam en zo konden we dit project in gang zetten.

Hoe verliepen de opnamedagen?

Om allerlei logistieke redenen en vanwege COVID-maatregelen hadden de zangers een enkele dag om hun liederen en aria’s op te nemen. Helaas was de tenor op die dag ziek, dus zijn aandeel in het programma ontbreekt.

We hadden de fameuze Studio 2 in het Muziekcentrum van de Omroep ter beschikking en de fantastische opnameleider Rob Heerschop. Extra leuk was daarbij, dat Rob in het verleden ook de opnames maakte bij De Nationale Opera, in de tijd dat Rosemary Joshua daar haar rollen zong.

De zangers en pianisten hebben zich professioneel ingezet: wat vocale tinten en aanpak betreft is het een mooi diverse groep, maar als Studio zijn ze een geheel. Ze steunen elkaar en hebben zich van hun beste kant laten zien. Er moet zeker ook in het bijzonder iets gezegd worden over de pianisten. Lochlan Brown, de dirigent uit de Studio, is een jongeman met natuurlijk leiderschap en groot muzikaal inzicht en Luba Podgayskaya wil zich gaan specialiseren in liedbegeleiding, wat heel fijn is omdat ze prachtige dramatische kleuren weet op te roepen uit haar instrument.

Er was een ochtend gereserveerd voor de opname van enkele Goethe-dialogen, in de prachtige, eigentijdse vertaling van Ard Posthuma. Actrice Jouman Fattal is een oud-leerling van mij en zegde toe om Gretchen te spelen. Frederik Bergman, zanger uit de Studio, heeft de dialogen van Faust ingestudeerd met regisseur Jetske Mijnssen en vond met Jouman samen direct de juiste toon voor hun scènes.

Waarom als Faust thema?

Faust is het idee van Sophie de Lint, artistiek directeur van De Nationale Opera. Dat thema kon tijdens dit operaseizoen door de COVID-maatregelen helaas niet uit de verf komen. Ik vind het verhaal van Faust fascinerend en houd enorm van de tweedelige tragedie van Goethe. Er komen veel universele thema’s langs: goed en kwaad, gemiste kansen, jeugd en ouderdom en geleerdheid en andere vormen van intelligentie. Door te kiezen voor Faust – en voor muziek die bij de sfeer aansluit – brengen we met de Studio het door Sophie de Lint gekozen thema toch weer terug.

Wat staat er muzikaal op het programma?

Hoogtepunten uit de liedkunst en het operarepertoire, die toevalligerwijs allemaal over Faust gaan of de sfeer van het stuk benaderen. Julietta Aleksanyan zingt Schuberts Gretchen am Spinnrade en Maksym Nazarenko is te horen in Valentins beroemde aria uit Faust van Gounod. Er zijn nog meer bekende stukken van Schubert, Berlioz of Gounod. En daarnaast een aantal minder vaak uitgevoerde werken: zo vertolkt Verity Wingate Verdi’s Italiaanse verklanking van Meine Ruh’ ist hin en horen we Sam Carl in Saint-Saëns grimmig-humoristische liedversie van zijn Danse Macabre. Er zijn ook liederen van Liszt en Wagner.

Het wordt een soort hoorspel. Wat kunnen luisteraars daarvan verwachten?

De liederen vertellen samen het verhaal van het eerste deel van Goethe’s tragedie, met als bonus dat we soms een scène meer dan eens langs zien komen: mezzo Maya Gour is bijvoorbeeld in eenzelfde scène te horen met muziek van Berlioz en van Carl Loewe. Actrice Jouman Fattal is daar tussendoor met en zonder Frederik te horen in een aantal dramatische scènes. Daaromheen vertel ik in zo weinig mogelijk woorden het verhaal. De luisteraars kunnen zo dus de dramatische ontwikkeling volgen. Het wordt zo hopelijk een spannende avond, maar het gaat er natuurlijk vooral om het gevoel dat al deze prachtige jonge mensen overbrengen.

Voor welke gave zou jij zelf je ziel op het spel zetten?

Een deal met de duivel leidt altijd tot enorme schade bij een derde of vierde partij, dat laat Goethe haarscherp zien. Er is heel veel wat ik niet kan, maar mijn ziel zou ik niet graag verkopen. Het leven geeft je immers mooie dingen en deelt soms harde klappen uit, dat kun je toch niet beheersen. Het gekke is dat uit die harde klappen of nadelige dingen juist weer positieve zaken kunnen ontkiemen.

Een beroemde Amerikaanse filmactrice zei een aantal jaren terug in een toespraak: “Het is veel beter geïnteresseerd te zijn dan interessant te doen.” Dat eerste – geïnteresseerd zijn – is een gave die elk mens heeft en die iedereen kan ontwikkelen. Daar heb je de duivel niet voor nodig.

Beluister de uitzending