Hoe klassieke muziek iets vertelt over de oorlog in Oekraïne

#1. Waar gaat de podcast over?

"De podcast is voor mij een reis. Een reis door vijfhonderd jaar van klanken en emoties, met vooral veel waanzin in het begin en vervolgens troost aan het einde. De muziek brengt je van een vrij conflict-achtige en verscheurde sfeer langzaam weer naar iets vreedzamers. En via de podcast wil ik mensen graag meenemen op die reis. Zo wil ik luisteraars een zin van ontdekking en nieuwsgierigheid meegeven. Ik hoop dan ook dat zij dingen ontdekken die ze normaal niet zo snel zouden ontdekken.

Ik heb er bijvoorbeeld ook bewust voor gekozen om in de podcast lange stukken muziek te spelen en zelf niet zo veel aan het woord te zijn. Want je kunt klassieke muziek niet echt ontdekken als je stukjes van drie, vier minuten laat horen. Soms laat ik stukken van twintig minuten horen, die gewoon die tijd nodig hebben om te kunnen ontwikkelen, om te kunnen ademen. Ik geniet daar zelf ook heel erg van.

We leven in een tijd waarin het weinig meer voorkomt dat je zo lang de tijd voor iets neemt, zonder drie andere dingen tegelijkertijd te doen. Levenslied is dan ook echt slow-listening, waarbij ik mensen de mogelijkheid wil geven om zich even uit de rat race van het leven te wanen. Klassieke muziek is een kunstvorm die je niet gewoon als consumptiegoed kunt bekijken, maar waarvoor je echt de tijd moet nemen omdat je dan iets nieuws kunt beleven.”

#2. Het thema van dit eerste seizoen van de podcast is oorlog en vrede, hoe ben je daarop gekomen?

“Dit thema is heel duidelijk gekozen op de achtergrond van de oorlog in Oekraïne. Ik vond het interessant om te laten zien dat zoiets als klassieke muziek ook iets te zeggen heeft over zo’n gebeurtenis. De muziek die ik heb uitgekozen voor de podcast verkent bijvoorbeeld emoties die veel met oorlog te maken hebben, zoals verlies, waanzin en troost.

Ik heb er ook voor gekozen om een aflevering helemaal aan Kyiv te wijden. Om de klanken te laten horen van een stad die in oorlog is en tegelijkertijd zo’n grote muzikale traditie heeft. Die aflevering is best een onverwachts portret geworden van de stad. We horen niet alleen de typische orthodoxe muziek, die op het begin heel byzantijns klinkt, maar ook joodse muziek en boerenmuziek die op het platteland en in de dorpjes gemaakt werd. Een muzikale wereld die heel anders is dan muziek in het westen. Door de wisselachtige geschiedenis van Kyiv die vol zit met verschillende heren en tradities.”

#3. Wat heb je zelf voor nieuwe dingen ontdekt aan de hand van de muziek die je hebt uitgekozen?

“Je ontdekt altijd weer nieuwe dingen wanneer je muziek aan het verkennen bent. Vooral toen ik Kyiv heb bestudeerd, ben ik een heleboel muziek tegengekomen die ik nog niet kende. Langzaam heb ik toen een beeld gekregen van de muzikale geografie van Oekraïne en die blijft me maar verbazen.

Daarnaast vond ik veel momenten in de aflevering Waanzin heel ontroerend. Daarin zit bijvoorbeeld een heel grootse opname van de Russische Aleksander Kipnis, die de dood van een Russische heerser bezingt. En aan het einde van de aflevering hoor je muziekstukken die tentoonstellingen zijn van psychische ziekte. Zoals de Sonate van Frans Schubert, waarin je hoort dat hij waanzinnig wordt. Hij had syfilis, wat zijn hersens en zijn muzikale zin had aangetast. En dat hoor je terug in de muziek, wat heel bijzonder is om aan te horen vind ik. En dat soort stukken, die mij persoonlijk hebben geraakt, kun je eigenlijk door de hele podcast heen horen. Want als het me weinig zou doen, zou ik het niet hebben uitgekozen.”

#4. Wat betekent muziek voor jou in je dagelijkse leven?

“Muziek is als een soort vriend voor mij. Ik speel iedere dag viool, maak muziek met vrienden en ik geef concerten. Ik kan zeker zeggen dat muziek een belangrijk deel in mijn leven inneemt. Zo zijn er ook sonatas en partitas voor solo viool die Johann Sebastian Bach op jonge leeftijd heeft geschreven. Dat zijn stukken die ik al sinds een goede veertig jaar bestudeer, bijna iedere dag. En het krachtige is, wat klassieke muziek ook zo rijk maakt, dat ik na veertig jaar nog steeds nieuwe dingen vind in die muziek. Nieuwe structuren, nieuwe emoties, nieuwe diepte. En iets wat dat zo lang vol kan houden verdient het om beluisterd te worden.”

#5. Wat maakt klassieke muziek relevant in moderne tijden?

“De vraag naar relevantie vind ik altijd gevaarlijk, want hoe meet je relevantie? Maar klassieke muziek kan in ieder geval nog steeds ons leven verrijken. Het kan ons nog steeds toegang geven tot een blik op onze eigen emoties. Ons nog steeds momenten van ongelooflijke mooiheid brengen en ons sterke gevoelens laten beleven. En ik denk dat dat relevant kan zijn voor iedereen. Daarvoor hoef je ook niet van een bepaalde leeftijd te zijn, of van een bepaalde etniciteit of sociale klasse. Ik hoop dan ook dat de podcast een uitnodiging is voor mensen van totaal verschillende afkomst om klassieke muziek te ontdekken.”