De klassiekers van Federico Fellini

Federico Fellini was bekend en misschien ook wel berucht vanwege stijl van zijn films, waarin meestal niet een duidelijk verhaal te volgen is - vaak zie je een hele reek schijnbaar toevallige gebeurtenissen waarin de personages allerlei bijzondere dingen meemaken, met exuberante decors en kostuums en excentrieke personages.

De samenwerking tussen Fellini en Nino Rota

Fellini is ook bekend vanwege zijn langdurige en intensieve samenwerking met componist Nino Rota. Die samenwerking was zo vruchtbaar omdat de twee mannen elkaar haarfijn aanvoelden als het ging om de spanning tussen tragedie en komedie, en de plek waar die twee uitersten van het menselijk gevoel duidelijker dan waar ook tot uitdrukking komen: in de melancholie van de circusclown. Fellini beschouwde film als een voortzetting van het circus met andere middelen, als een avontuur in een schip vol dwazen, een illusie, een lachspiegel van de werkelijkheid.

En hoewel Fellini ooit bekende dat hij eigenlijk helemaal niet van muziek hield, had hij een diep respect en een grote liefde voor het werk van Nino Rota, met wie hij vanaf 1952 intensief samenwerkte. "Wij begrepen elkaar direct en volledig", heeft hij eens gezegd. "Nino hoefde mijn films niet te zien. Sterker nog, hij viel tijdens de screenings vaak in slaap... en dan liet hij de beelden tien of twintig keer opnieuw afspelen om het tempo en het ritme ervan te voelen... wát er te zien was leek hem totaal niet te raken. Soms ging ik naast hem zitten aan de piano, vertelde hem over de beelden die ik wilde maken... en door zíjn creativiteit kon je het gevoel krijgen dat je zelf de muziek bedacht. Zo compleet en precies viel zijn muziek samen met de personages, de sfeer en de kleur van mijn film."

La Strada

Het beste voorbeeld van Rota's muziek bij de tragikomische ondertoon in het filmwerk van Fellini is misschien wel La Strada uit 1954 (Oscar in 1956). Het circus-achtige karakter van de muziek kan een dieper verscholen gevoel van drama, melancholie en misschien wel noodlot nergens verhullen. Bitterzoet, dat is de muziek die Rota bij deze en andere films van Fellini schreef. En net als in andere Fellini-films vind je in de soundtrack van La Strada ook mooie voorbeelden van source music: muziek die niet 'de achtergrond' van de film vormt, maar die in het verhaal van de film zelf gespeeld wordt: circusartiest Zampano die zijn naïeve protégée Gelsomina leert hoe ze trommel en trompet moet spelen.

Giulietta degli Spiriti

Voor Fellini kwam het soms aan op uiterst subtiele verschillen. Voor Giulietta degli Spiriti uit 1965 wilde hij níet een al bestaande circus-mars, want de associaties die daardoor werden opgeroepen vond hij te concreet, te realistisch. Dus vroeg hij Rota om muziek te schrijven die een circus-gevoel zou oproepen zoals dat in de herinnering van een jong meisje zou klinken. Ga er maar aanstaan. Het resultaat, in deze en andere films van Fellini, is deel van het allerbeste wat de 20e eeuw aan film heeft voortgebracht.